سبك ابن انباري در كتاب «الانصاف في مسايل الخلاف بين النحويين: البصريين والكوفيين»

سبك ابن انباري در كتاب «الانصاف في مسايل الخلاف بين النحويين: البصريين والكوفيين» و اصول نحوي او عيسي متقي زاده* مجيد محمدي بايزيدي** بعد از آميزش عرب با غير عرب و گسترش مساله لحن، زبان شناسان تلاش كردند جهت حفظ زبان قرآن و تسهيل آموزش آن قواعد خاصي براي زبان عربي وضع كنند. ولي طولي نكشيد كه مساله قانونمند كردن زبان و وضع قواعد پيچيده گشت و اختلافات بار سنگيني بر شانه زبان عربي نهاد و هدف از ايجاد علم نحو به فراموشي سپرده شد، در نتيجه برخي نحويان اقدام به تاليف كتابهاي در مورد مسايل مورد اختلاف كردند. از مهمترين و مشهورترين اين كتابها ،كتاب «الانصاف في مسايل الخلاف بين النحويين : البصريين و الكوفيين» مي باشد. ابن انباري در اين كتاب به بررسي 121 مساله مورد اختلاف بين دو مكتب پرداخته است و بسيار تلاش كرده است كه از اصول خاصي در تاليف كتاب و پاسخ دادن به طرفي كه حق را به جانب او نمي داند پيروي نمايد. او تمام سعي خود را به كار بست تا در قضاوت خود از جاده انصاف خارج نشود؛ ولي جانبداري او از بصريها در بسياري از مسايل و تاييد آنها باعث شد بسياري از پژوهشگران در انصاف و بي طرفي او شك كنند اگر چه آنها ارزش اين كتاب را انكار نمي كنند. اين مقاله در نظر دارد تا بر اساس شيوه توصيفي –تحليلي به بررسي روش ابن انباري در تاليف اين كتاب و ميزان انصاف و اصول خاص او در پاسخهايش بپردازد. او با تاليف كتاب خود به سبكي خاص مسايل نحوي را از خشكي و ملال آور بودن خارج ساخته و به آنها طراوت خاصي بخشيده است و براي هر اصل فروع خاصي وضع كرده است.و استدلالاتش در حل و فصل مسايل مورد اختلاف پاره اي اوقات سست و در بيشتر موارد محكم است. كليد واژگان: ابن انباري، الانصاف في مسايل الخلاف، اصول نحو، مكتب كوفه و بصره.

Ibn Anbari‘s Principles and Style in the Book “Al-ensaf fi masael al-khelaf” Eisa Motaghi Zadeh * Majid Mohammadi ** Abstract After combing Arabic language with non Arabic and expanding the issue of diction, linguists tried to preserve the Quran language, consequently they decided to legislate some special rules for facilitating the teaching of Arabic Grammar. Very soon, such issue of setting rules for Arabic language led to complex grammar. Meanwhile, it caused great differences in this case, so the aim of creating syntax was neglected. Some experts in syntax decided to write some books on current differences. One of the most important and famous books in this regard is the book “al-ensaf fi masael al-khelaf.” The author of this book, Inb Anbari studied 121 issues on differences between two schools of Al-Kufah and Basrah and tried a lot to follow some special rules in his book and also tried to justify the party who are not right. He did his best to follow the justice. But being on the side of Basrah’s people and confirming them caused some of researchers doubt in his justice and unbiasedness, although they neglected the value of such a book. The aim of this study is to examine the Ibn anbari’s method in writing the above-mentioned book, based on analytical-descriptive method and the amount of justice and morality in his responses. He moves the syntax from being tiresome to being interesting and pleasant and devises special branches for each principles. We can see that his arguments for solving the issues in most cases are reliable. Key words: Ibn Anbary, justice in syntactic issues, syntax principles, Al-Kufah and Basrah Schools.