مطالعه بافت‌شناسي و شيمي بافتي لوله گوارشي در گربه ماهي راه رونده و پيرانا

مطالعه بافت‌شناسي دستگاه گوارش در گونه‌هاي مختلف ماهي جهت شناسايي بيماري‌هاي دستگاه گوارش آن‌ها از اهميت زيادي برخوردار مي‌باشد لذا در اين تحقيق كه براي اولين بار انجام گرفته است ساختمان بافتي و شيمي بافتي دستگاه گوارش در دو گونه ماهي، گربه ماهي راه رونده (همه چيز خوار) و پيرانا (گوشتخوار) مورد مطالعه قرار گرفت. براي اين منظور 5 قطعه گربه ماهي (طول 32 سانتي‌متر و وزن 240 گرم) و 5 قطعه ماهي پيرانا (طول 22 سانتي‌متر و وزن 190 گرم) بالغ و سالم و از جنس نر تهيه گرديد، سپس ماهي‌ها به روش انساني كشته شده، برشي در سطح شكمي آن‌ها داده شده و مري، معده و روده‌ها خارج گرديد، از بخش‌هاي مختلف شامل مري (ابتدا و انتها)، معده (كارديا، فوندوس، پيلور) و روده‌ها (ابتدا، انتها، روده‌هاي كور پيلوريك) نمونه بافتي به ابعاد نيم سانتي‌متر تهيه و بعد از شستشو با فسفات بافر در محلول بوئن ثابت گرديدند، مراحل آبگيري، شفاف كردن و آغشتگي با پارافين براي تمام نمونه‌ها انجام گرفت و برش بافتي به ضخامت 5 تا 7 ميكرومتر تهيه و با رنگ‌هاي هماتوكسيلين و ائوزين، ون گيسون، ورهوف، آلسين بلو، پاس، رنگ‌آميزي و به وسيله ميكروسكوپ نوري اليمپوس مطالعه و تصاوير بافتي تهيه گرديد. نتايج نشان داد كه در تمام بخش‌هاي دستگاه گوارش در هر دو گونه چهار لايه بافتي شامل مخاط، زير مخاط، لايه عضلاني و سروزي از داخل به خارج مشابه ساير گونه‌هاي ماهي ديده مي‌شود. مخاط مري در گربه ماهي و پيرانا داراي چين‌هاي طولي عميق فراوان و اپيتليومي از نوع سنگفرشي مطبق غير شاخي به همراه سلول‌هاي موكوسي فراوان مي‌باشد كه موكوس اين سلول‌ها در رنگ‌آميزي پاس و آلسين بلو مثبت شدند، جوانه‌هاي چشايي و عضله مخاطي در ساختمان بافتي مقاطع عرضي مري در اين دو گونه مشاهده نشد. در نمونه‌هاي مري گربه ماهي و پيرانا لايه عضلاني مخطط به صورت طولي داخلي و حلقوي خارجي و در تمام طول مري مشاهد گرديد. مخاط معده داراي اپيتليومي از نوع استوانه‌اي ساده بوده و داراي پيت‌هاي معده مي‌باشد.لايه موكوسي معدي در هر دو گونه پاس مثبت و آلسين بلو منفي مي‌باشد. لايه مخاطي روده در گربه ماهي و پيرانا داراي تعداد زيادي چين مي‌باشد و اپيتليوم مخاط روده نوع استوانه‌اي ساده به همراه سلول‌هاي موكوسي است كه رنگ‌پذيري اين سلول‌ها براي پاس و آلسين بلو مثبت مي‌باشد، تعداد سلول‌هاي موكوسي در گربه ماهي به مراتب بيشتر از ماهي پيرانا مشاهده شد. روده‌هاي كور پيلوريك كه به صورت زوائد كوچك چسبيده به معده و تنها در پيرانا مشاهده گرديد داراي اپيتليومي از نوع استوانه‌اي ساده بوده و ترشحات موكوسي در آن از نوع خنثي مي‌باشد. مطالعه انجام شده نشان داد كه ساختمان بافتي و هيستوشيمي در اين دو گونه ماهي با وجود نوع تغذيه متفاوت تشابه زيادي با هم داشته و تفاوت‌هاي مشاهده شده عبارتند از وجود زوائد روده كور پيلوريك در معده پيرانا و عدم حضور آن در گربه ماهي، عدم حضور جوانه چشايي در مري هر دو گونه و همچنين حضور تعداد زيادي سلول‌هاي جامي با ترشحات موكوسي در اپيتليوم روده در پيرانا نسبت به گربه ماهي. درآخر مشاهده گرديد كه خصوصيات هيستوشيمي ترشحات موكوسي سطح مخاطات با وجود نوع تغذيه متفاوت در دو گونه از يك نوع مي‌باشد و لذا نوع تغذيه متفاوت نمي‌تواند تاثير زيادي بر خصوصيات هيستوشيميايي لوله گوارش در اين دو گونه ماهي داشته باشد.

The purpose of this study is to describe the histological and histochemical features of digestive tract in two aquarium fishes with different types of feeding habits which are omnivorous (Walking catfish) and carnivorous (piranha), respectively. Five adult Walking catfish (L: 26.4 ± 3.4 cm, W: 265 ± 55 g) and five adult piranha (L: 23.6 ± 4.5 cm, W: 247 ± 50 g) were used for this study. The fishes were killed by decapitation method and small pieces (0.5 cm × 0.5 cm) from the esophagus, cardiac, fundus and pyloric portions of the stomach, proximal, distal parts of intestine and pyloric caeca were fixed by immersion in Bouin’s solution. The specimens were processed through routine paraffin embedding technique and cut at 5 7 μm and stained with hematoxylin and eosin, Van Gieson, Verhoof, Alcian blue, PAS, and AB+PAS technique for different microstructural and microfibrilar structures. The morphological and histochemical structures of all specimens were studied with a light microscope and micrographs were prepared. The esophagus of Walking catfish and piranha are found to have numerous deep longitudinal folds, stratified squamous epithelium with numerous mucous cells which react positively to PAS and AB stains. Taste buds and muscularis mucosa were not seen in the esophagus of both species. The muscularis mucosa was organized in longitudinal and circular layers of striated muscular fibers. The mucosa of the stomach was formed by simple columnar epithelium with folds and gastric pits formed by the invagination of the mucosal layer into the lamina propria. The surface epithelium of the stomach reacted positively to PAS but negatively to AB staining. The mucosal surface of the intestine in Walking catfish and piranha has numerous folds lined by simple tall columnar cells, along with goblet cells which reacted positive to PAS and AB staining, so that goblet cells in the intestine of Walking catfish were significantly more than in piranha. The Caeca pyloric was found only in piranha and it showed an elongated fold lined with columnar cells and numerous mucous cells which reacted positively to PAS.