ساختار و كاربرد AMELX و AMELY در تعيين جنسيت گوزن مرال ايراني (Cervus elaphus maral)

به‌ منظور به دست آوردن اطلاعات مناسب از حيوانات وحشي، لازم است كه ساختار جمعيتي و ژنتيكي آنها تعيين گردد. اين اطلاعات امكان تصميم‌گيري براي مديريت حفاظت بهتر را فراهم مي‌نمايند. در حيات ‌وحش، به دليل ماهيت زندگي گريزان حيوانات و همچنين در مواردي فقدان ظاهر دو جنسي قابل ‌تشخيص، تعيين جنسيت حيوانات به كمك مشاهده دشوار است. ژن آميلوژنين وابسته به كروموزوم X و Y (AMELX و AMELY) به دليل تكامل مستقل و متفاوت خود، مي‌توانند نقش مهمي را در فرآيند تعيين جنسيت حيوانات وحشي ايفا نمايند. به ‌منظور تعيين نسبت جنسي و همچنين ساختار AMELX  و AMELY در گوزن مرال (Cervus elaphus maral)، 37 نمونه از جمعيت‌هاي مناطق شمالي ايران جمع‌آوري شدند. نتايج نشان داد كه در گوزن‌هاي ماده، ژن آميلوژنين يك باند (به طول 231 جفت باز براي كروموزوم X) و براي گوزن‌هاي نر دو باند (به ترتيب به طول 231 جفت باز و 180 جفت باز براي كروموزوم‌هاي X و Y) داشتند. AMELY گوزن مرال داراي جهش حذفي به طول 54 جفت باز بود. فاصله ژنتيكي (D) براي AMELX در گوزن مرال و گوزن قرمز 02/0 ± 12/0 و براي AMELY صفر به دست آمد. آناليز فيلوژنتيكي  AMELX و AMELY در گونه‌هاي مختلف گوزن، هيچ تفاوت ژنتيكي براي AMELY بين اين گونه‌ها نشان نداد ولي مقدار D براي AMELX، 009/0 ± 048/0 بود. توصيه مي‌شود كه تعيين جنسيت حيوانات وحشي بخصوص جمعيت پستانداران با استفاده از آميلوژنين روشي ساده و مناسب بوده كه مي‌تواند اطلاعات بيشتري را براي استراتژي‌هاي حفاظتي تأمين نمايد.

In order to have a good perspective of wild animals, it is necessary to determine their population and genetic structure. It provides an opportunity to decide on better conservation managements. In the wilderness, due to the escapable nature and sometimes not having the distinguishable bisexual appearance, sex identification could be difficult by observing animals. The X- and Y- chromosome linked amelogenin (AMELX and AMELY) due to its independent and different evolution on both chromosomes could play an important role in sex determining of wild animals. To determine the sex ratio and also the genetic structure of AMELX and AMELY in Maral deer (Cervus elaphus maral), 37 samples were collected from populations were located in north parts of Iran. Results showed that in female deer, the amelogenin gene had one banding patterns (231 bp, for X chromosome) and the male deer had two banding pattern (231 bp and 180 bp for X and Y chromosomes, respectively). The AMELY of Maral had in/del mutation (54 bp). The genetic distance (D) of AMELX from Maral deer and Red deer was 0.12 ± 0.02, it was calculated zero for AMELY. The phylogenetic analysis of AMELX and AMELY of different deer species, showed no distance for AMELY and the D was 0.048 ± 0.009 for AMELX. It is recommended that sex determination of wild animals, especially mammalian populations using amelogenin gene would be a useful and simple method which could provide further information for genetic conservation strategies.