بررسي اثر عوامل تأثير‌گذار بر طول عمر و زنده‌ماني گوسفندان گيلان با استفاده از مدل‌هاي خطي و غيرخطي

زنده­ماني بره­ها يكي از مهم­ترين فاكتورهاي مؤثر بر سودآوري گله­هاي گوسفند مي­باشد. هدف از اين تحقيق بررسي عوامل غيرژنتيكي مؤثر بر زنده­ماني گوسفندان گيلان از تولد تا يك­­سالگي با استفاده از مدل­هاي خطي و غيرخطي مي­باشد. ركوردهاي طول عمر و زنده­ماني تعداد 41037 راس بره، حاصل از 496 رأس قوچ و 10256 رأس ميش، گوسفندان گيلان، با استفاده از مدل­هاي خطي و نسبت خطر با تابع ويبول تجزيه شدند. نتايج نشان داد كه ميانگين كل طول عمر از تولد تا يك­سالگي برابر با 84/1260 روز بود. اثرات ثابت گله، سن مادر زمان زايش، جنسيت، سال و ماه تولد و اثر متقابل سن مادر زمان زايشجنسيت ارتباط معني­داري با طول عمر داشتند (05/0>P). اما اثرات نوع تولد، وزن تولد، اثرات­ متقابل جنسيت نوع تولد بره، سن مادر زمان زايشنوع تولد بره، ارتباط معني­داري با طول عمر نداشتند (05/0<P). بره­هاي نر ميزان زنده­ماني كمتر و نسبت خطر بيشتري در مقايسه با بره­هاي ماده داشتند. بره­هاي متولد شده در سال­هاي اخير و ماه­هاي آخر سال با نسبت خطر بيشتر و زنده­ماني كمتر در دوره سني تولد تا 2 ماهگي و تولد تا يك­سالگي قرار داشتند. بره­هاي متولد شده در ماه­هاي ابتدايي زايش زنده­ماني بيشتر و نسبت خطر كمتري داشتند كه در سن 3، 6 و 9 ماهگي قرار داشتند. با وجود اينكه در دوره­هاي سني تولد تا 2 و 3 ماهگي، بره­هاي دو قلو زنده­ماني كمتر و نسبت خطر بيشتري از بره­هاي تك ­قلو داشتند، در ساير سنين تفاوت بين بره­هاي تك­قلو و دو­قلو معني­دار نبود. به منظور بررسي زنده­ماني بره­ها، مدل­هاي خطي و غير خطي مي­توانند مورد استفاده قرار گيرند و با مديريت عوامل غير ژنتيكي، بهبود اين امر مهم ممكن شود.

The objective of this study was to evaluate non-genetic factors affecting longevity and survival of Guilan sheep from birth to yearling. Longevity and survival records of 41037 lambs born from 496 rams and 10256 ewes of Guilan sheep were analyzed using linear and Weibull models. Results indicated that the overall mean of longevity was 1260.84 days. The fixed effects of flock, dam age, sex, year and month of birth and interaction between dam age-sex had significant effects on longevity (P<0.05). But birth type, birth weight and interactions of sex-birth type and dam age-birth type had no significant effect on longevity (P>0.05). Male lambs had lower survival and greater hazard ratio compared with female lambs. Lambs which born in recent years and last months of year had greater hazard ratios and lower survival in the period from birth to 2-months and birth to yearling. Lambs which born in early months of year had greater survival and lower hazard ratio than those birth to 3, 6 and 9 months of age. Although twin lambs had lower survival and greater hazard from birth to 2 and 3 months of age periods, difference of single and twin lambs was not significant in other time periods. In conclusion, linear and non-linear models can be used to study the survival of lambs and it’s possible to improve this important item through modifying non-genetic factors.