Other language title :
تبيين اثرات عوامل محيطي بر زيست پذيري نواحي روستايي (مطالعة موردي: روستاهاي شهرستان بوئين زهرا(
Title of article :
A Survey of the Environmental Effects on the Livability of Rural Areas (Case Study: Villages of Buin Zahra County)
Author/Authors :
Jome’epour, Mahmoud Social Planning and Regional Development - Allameh Tabataba'i University, Tehran , Motiee Langerudi, Hasan University of Tehran, Tehran , Hajihosseini, Samira University of Tehran, Tehran , Salami Beirami, Abouzar University of Tabriz, Tabriz
Abstract :
Purpose: Every human being, regardless of the city or village that he Lives, in pursuit of a desirable and satisfying life needed fields and factors to enable a person to provide comfort and long-term well-being for himself and his community. To some authors this condition is synonymous with livability or suitable conditions for life, in general, it refers to a set of objective characteristics that make a place in point is that people tend to live in the present and future. The aim of this study is to evaluate the environmental factors affecting the livability of rural areas and tried to answer the question of whether environmental factors affect the livability of rural areas or not? Design/methodology/approach: The nature of this study is applied, and it uses the descriptive-analytical method. Data was collected by documentary study and field studies (questionnaires, interviews, and direct observation). The population statistic was the rural area of the city of Buin Zahra. 211 households were chosen through Cochran formula. To analyze the data descriptive statistics (mean, standard deviation) and comparative statistics (correlation analysis, one sample t-test, ANOVA) were used. Finding: The results showed that the livability of the villages in all dimensions is moderate. The results of analysis of variance showed that the environmental factors affecting the livability of the villages have significant differences in all indicators. Furthermore, the analytical results indicated that the correlation between habitability and environmental factors are significant and there is a positive relationship between them. By promoting the quality of environmental factors, the livability of rural areas will be upgraded. Originality/value: Due to their lifestyle and livelihood, villagers are the direct beneficiaries of environmental resources (i.e., water, soil, forest, grassland); therefore, environmental factors should be considered in the development of a village and its livability because the preservation of the environment against pollution and destruction of the village and its values is especially important. This study aimed to explain the effects of environmental factors on the livability of rural areas and finally offers some recommendations for improving and promoting the rural environment factors.
Farsi abstract :
مقدمه
هر انساني فارغ از اينكه در شهر يا روستا زندگي كند، در پي دستيابي به زندگي مطلوب و رضايتبخش است و طبيعتاً براي داشتن زندگي مطلوب، رضايتبخش و پرمعني، زمينه ها و عواملي لازم است كه انسان بتواند بر پايه آن آسايش و رفاه دراز مدتي را براي خود و اجتماعش فراهم نمايد. اين شرايط كه به اعتقاد برخي از نويسندگان مترادف با زيست پذيري يا شرايط مناسب براي زندگي است؛ به طور كلي اشاره به مجموعه اي از ويژگي هاي عيني دارد كه يك مكان را به جايي بدل مي- سازد كه مردم تمايل دارند اكنون و آينده در آن زندگي نمايند. بر اين اساس؛ ساكنان هر سكونت گاه زيست پذيري را به عنوان عاملي براي بهبود شرايط مكان براي زندگي، خريد، استراحت، رشد كودكان و ايجاد اجتماعي از دوستان و خانواده ها ميبينند. روستاييان به دليل شيوه زندگي و نوع معيشت خود، بهره برداران مستقيم منابع محيطي محسوب مي شوند؛ از اين رو عامل محيطي از جمله عواملي است كه در توسعه روستا و زيست پذيري آن بايد در نظر گرفت، زيرا حفظ محيط روستا و ارزش هاي آن در برابر انواع آلودگي ها و تخريب، اهميت بسيار دارد و در اجراي برنامه توسعه روستايي بايد با تمام وسايل لازم از تخريب عمومي محيط روستا از جمله خاك، آب و هوا جلوگيري به عمل آيد. اهميت حفاظت از آب و خاك و گياه براي ادامه حيات بشر بسيار زياد است. در اين راستا، تحقيق حاضر سعي دارد در مسير كلي پژوهش به سوال هاي زير پاسخ دهد:
زيست پذيري روستاهاي شهرستان بوئين زهرا در چه وضعيتي قرار دارد؟
آيا عوامل محيطي در زيست پذيري روستاهاي شهرستان بوئين زهرا تاثيرگذار مي باشد؟
مباني نظري
زيستپذيري در معناي اصلي و كلي خود به مفهوم دستيابي به قابليت
زندگي است، در واقع ميتوان گفت كيفيت زندگي ساكنان به ميزان
دسترسي آنها به زيرساختها )حمل و نقل، ارتباطات، آب و بهداشت(
غذا، هواي پاك، مسكن مناسب، شغل راضي كننده و فضاي سبز و
پارك ها بستگي دارد. فضاهاي روستايي به واسطه اينكه بخش عظيمي
از منابع معيشتي آنان در ارتباط با بهرهبرداري از منابع محيطي متكي
است، از اهميت و توجه بسيار برخوردارند. لذا توجه به عوامل و مولفه-
هاي محيطي در برنامهريزي توسعه روستايي و زيست پذيري به چند
دليل ضروري است:
تاثير انكارناپذير عوامل محيطي بر جمعيت پذيري و توزيع جمعيت و الگوي نظام استقرار كانون هاي جمعيت؛
تاثير انكارناپذير عوامل محيطي بر رشد و توسعه پايدار مناطق روستايي؛
الزام به حفظ محيط زيست در آستانه قرن 21 ، با توجه به اين انسان ها را ملزم مي سازد كه ،«بيش از يك كره نداريم» نكته كه در هر طرح و برنامه اي، به ويژگي ها و پتانسيل هاي محيطي توجه نمايند.
روش تحقيق روش پژوهش حاضر از نظر روش تحقيق كاربردي و از نظر ماهيت توصيفي تحليلي است. روش گردآوري اطلاعات به صورت كتابخانه اي (فيش برداري از كتاب، مقاله و منابع اينترنتي) و ميداني (پرسشنامه و مشاهده مستقيم و مصاحبه با سرپرست خانوارها) مي باشد. جامعه آماري تحقيق، روستاهاي شهرستان بوئين زهرا مي باشد و سطح تحليل در اين تحقيق روستاها هستند، و واحد تحليل خانوارهاي روستايي مي باشند. روش نمونه گيري در اين پژوهش روش طبقه اي است و پس از طبقه بندي روستاهاي منطقه تحقيق (بر حسب جمعيت و دوري و نزديكي به نقاط شهري) به طور تصادفي، 20 روستا براي نمونه انتخاب شدند و 211 پرسشنامه در روستاهاي مورد مطالعه تكميل شدند. براي تجزيه و تحليل اطلاعات از آمارهاي توصيفي (ميانگين، انحراف معيار (و آمار استنباطي) تحليل همبستگي، آزمون t تك نمونه اي، تحليل واريانس) استفاده شده است.
يافته هاي تحقيق
نتايج آزمون t تك نمونه اي نشان داد؛ زيست پذيري روستاهاي مورد مطالعه در همه ابعاد در سطح متوسط مي باشد و بر اساس نتايج آزمون همبستگي پيرسون بين ويژگي هاي فردي (سن، سطح تحصيلات، ميزان درآمد و مدت اقامت) و زيست پذيري رابطه معناداري وجود دارد. نتايج تحليل واريانس نشان داد كه عوامل محيطي مؤثر بر زيست پذيري در بين روستاهاي مورد مطالعه در همه شاخص ها اختلاف معني داري وجود دارد؛ نتايج توصيفي شاخص هاي محيطي موثر بر زيست پذيري حاكي از آن است كه شاخص قابليت محيطي وجود زمين هاي حاصلخيز، دسترسي به منابع آب كافي (براي كشاورزي)، وجود و دسترسي به آب لوله كشي و بهداشتي (آب شرب و شيرين)، وجود و دسترسي به مراتع و ... براي دام، اقليم خوب، امكان كشت محصولات متنوع، موقعيت قرار گيري روستا (نزديكي به مراكز شهري و ساير روستاها) معابر و خيابان هاي مناسب و با كيفيت از نظر پاسخگويان تاثير خيلي زيادي بر زيست پذيري روستاها دارد، و نتايج تحليل همبستگي نيز حاكي از آن است كه بين زيست پذيري و عوامل محيطي رابطه مثبت و معناداري وجود دارد. و در نهايت يافته هاي پژوهش در مورد آينده نگري روستاييان در رابطه با عوامل محيطي با ميانگين 56 / 3 صدم نشان داد كه نگراني روستاييان بيشتر در مورد افت سطح آب مي باشد.
نتيجه گيري
نتايج نشان داد كه عوامل محيطي موثر بر زيست پذيري در بين روستاهاي شهرستان بوئين زهرا اختلاف معناداري وجود دارد؛ يعني تاثيرگذاري عوامل بر زيست پذيري روستاها متفاوت است، چنانچه در شاخص فضاهاي باز و سبز، روستاهاي بخش دشتابي، رامند و شال با توجه به ميانگين بالاتر نسبت به بخش مركزي در گروه اول قرار گرفته اند و بخش مركزي در گروه دوم قرار گرفت. از نظر شاخص آلودگي بخش دشتابي در گروه اول و بخش هاي مركزي و رامند در گروه دوم و بخش شال در گروه سوم قرار گرفتند. با عنايت به نتايج مشخص شد كه در شاخص قابليت محيطي بخش رامند در طبقه اول و بخش دشتابي و شال در طبقه دوم و بخش مركزي با ميانگين كمتر از ساير بخش ها در طبقه سوم قرار گرفتند. در نهايت از نظر شاخص مخاطرات طبيعي بخش شال و رامند با ميانگين رتبه اي بالاتر در گروه اول و روستاهاي بخش مركزي و دشتابي با ميانگين رتبه اي كمتر در گروه دوم قرار گرفتند. با توجه به اين مطالب بايد در برنامه ريزي هايي كه براي توسعه روستاها در نظر گرفته مي شود بايد به اين تفاوت ها توجه شود و اينكه در هر روستايي عوامل متفاوتي بر زيست پذيري تاثير ميگذارند كه با ساير روستاها متفاوت مي باشند، بنابراين نمي توان از رويكردهاي يكسان براي توسعه روستاها بهره برد.
Keywords :
Livability of villages , environmental factors , sustainable rural development , Buin Zahra County
Journal title :
Astroparticle Physics