فراتحليل چيست؟

چگونه مي‌توان نتايج پژوهشهاي انجام شده و نظريه‌هاي صورت‌بندي شده را در عمل به كار برد؟ اين مساله موجب نگراني دانشمندان شده بود كه از 1980 اين نگراني شدت گرفت. محققان اعتقاد دارند كه مطالعه تحقيقات گذشته به شكل مرسوم جنبه كيفي دارد و داراي اشكالاتي بدين شرح است: الف- اين تحقيقات ذهني هستند. (بر اساس ملاك‌هاي ذهني پژوهشگر بررسي صورت گرفته است.) ب- ناتواني در انتخاب ويژگي‌هايي كه موجب يك دست شدن نتايج مي‌شود. ج- عدم توانايي در بررسي متغيرهايي كه متغيرهاي اصلي در پژوهشهاي انجام شده، ارتباط دارند. اصطلاح فراتحليل (Metanalysis) را اولين بار Glass، رييس انجمن تحقيقات آموزشي آمريكا در سال 1976 به كار برد. تحليل يعني شكستن يك كل به قسمت‌هاي مختلف، به منظور تعيين ماهيت آن كل. فراتحليل چشم‌اندازي است كه در آن روشهاي مختلف اندازه‌گيري و آماري به كار برده مي‌شود. فراتحليل روش مهارتي است كه در آن از روشهاي آماري و رياضي استفاده مي‌شود و درباره كيفيت تحقيق پيش‌داوري نمي‌شود. براي انجام فراتحليل ابتدا بايد حوزه‌اي انتخاب شود كه نتاج مطالعات در آن حوزه دو پهلو و مشكوك باشد؛ سپس مراحل زير به ترتيب پيگيري شود. 1- شناسايي منابع و ارزشيابي نتايج پژوهش‌ها 2- تركيب نتايج پژوهش‌هاي انتخاب شده و مقايسه آنها با يكديگر و 3- ارزشيابي نتايج فراتحليل به منظور كاهش خطا. فراتحليل شكاف‌هاي موجود در پيشينه، در دانش و برخي موارد، ضعف هاي نظري را آشكار مي‌كند و براي تعيين نقاط قوت تحقيق بينش كافي را ايجاد مي‌كند. يادآوري اين مطلب خالي از لطف نيست كه فراتحليل پاسخ قطعي و نهايي براي درك مسايل تحقيقي نيست و مانند ساير روشهاي تحليل داده‌ها بر اساس گفته Green و Hall «ياريگر انديشه است نه جايگزين آن». واژه‌هاي كليدي: نظريه؛ فراتحليل؛ روش‌هاي آماري