مسئوليت حكومت ديني در حفاظت از مرزهاي عقيدتي شهروندان در فضاي مجازي (از منظر فقه و حقوق)

مسئوليت حكومت ديني در فضاي مجازي را مي توان به دو بخش اقدامات مرتبط با پيشرفت اقتصادي و پيشرفت علمي، معنوي و اخلاقي تقسيم نمود؛ در بخش نخست كه ترديدي نيست و ادله فقهي هم چون وجوب جلب مصلحت و منفعت، وجوب دفع ضرر و قوانين برنامه توسعه و شوراي عالي مجازي، حكومت را مسئول مي داند تا اقدامات توسعه اي در زمينه گسترش دولت الكترونيك و تجارت الكترونيك انجام دهد و نيز از باب دفع ضرر، اقدامات تدافعي در مبارزه با هكرها و حمله هاي سايبري انجام دهد؛ لذا در اين خصوص، ديدگاه مشتركي ميان انديشه وران وجود دارد و همگي بر لزوم توسعه فضاي مجازي در اين ساحت ها تأكيد دارند. آن چه محل بحث و مناقشه از سوي برخي است، بخش دوم لزوم مسئوليت دولت در حوزه هاي معنوي و اخلاقي و علوم اسلامي است؛ مطابق با مسماي حكومت اسلامي، يكي از وظايف ذاتي و اوليه آن ترويج مباني ديني و حفظ و حراست از آن هاست كه براي اين مهم نيز شيوه هاي مختلف و متنوعي وجود دارد؛ در عين حال، برخي هنوز در اين كه آيا حفاظت از مرزهاي عقيدتي از وظايف ذاتي حكومت است، ترديد دارند كه اين مسئله، طرح اين پرسش را الزامي مي كند كه: آيا از منظر فقه و حقوق اسلامي، حكومت ديني وظيفه اي در حفظ و حراست از مرزهاي عقيدتي شهروندان در فضاي مجازي دارد؟ بر اين اساس، فرضيه اين پژوهش عبارت است از اين كه: با توجه به فلسفه تشكيل حكومت ديني و ادله فقهي امربه معروف و نهي از منكر، وجوب تعليم و تربيت، ادله ولايت فقيه و نيز اصول موجود در قوانين موضوعه ايران، يكي از وظايف حكومت ديني حفظ و حراست از مرزهاي عقيدتي است كه يكي از مصاديق آن، حراست و حفاظت از فضاي مجازي براي جلوگيري از آسيب رساني به اعتقادات شهروندان به عنوان وظيفه سلبي مثل فيلترينگ و ترويج و تبليغ اعتقادات صحيح ديني در فضاي مجازي به عنوان وظيفه ايجابي است. براي اثبات اين فرضيه در پژوهش حاضر، از روش توصيفي- تحليلي بهره گرفته شده است.