السُّخريهُ: مكانتها ومضامينها في شعر رهي معيري ومحمد مهدي الجواهري (دراسه مقارنه)

طنز در ادبيات شاملِ آميزه‌اي از نقد و هجو و ريشخند و مزاح است كه به هدفِ تعريض به كسي و يا در جهت برملا ساختن چهره ي واقعي كسي در اثناي ابراز جنبه هاي منفي او و نقص ها و كاستي-هايي كه در وي وجود دارد، به كار مي رود. در نتيجه، هدف از طنز، اصلاح همزمان در دو جنبه ي اخلاقي و زيبايي است. با وجود آن كه هيچ دوره اي از دوران تاريخ، از طنز بي نصيب نبوده است؛ از آن جهت كه طنز از آغاز دميده شدن زندگي انسان نشات مي‌گيرد و همگام و همسو با روابط انساني او بوده است؛ امّا با اين حال طنز در دوراني كه ناآرامي واضطراب بر آن سيطره دارد و روزنه هاي آزادي در آن مسدود است، تجلّي و نمود بيشتري دارد. بدين جهت در صورتي كه حجم حوادث ومصيبت‌هاي هولناكي را كه بر ايران وعراق وارد شده ونيز دسيسه هاي مهيبي را كه استعمارگران وخودكامگان، در اين دو سرزمين به راه انداخته اند، بدانيم، قطعاً دليل حمله شاعران را در اين دو سرزمين بر سران توطيه خواهيم فهميد. در اين راستا، مقاله حاضر در صدد است تا به شعر طنز در ادبيات ايران وعراق و با تكيه بر اشعار رهي معيري ومحمد مهدي جواهري و به شيوه تحليلي- توصيفي، ضمن بررسي مقايسه گونه‌اي بين شعر طنز دو كشور بپردازد. اين مقاله درصدد پاسخگويي به اين سوال است كه: مهم‌ترين ويژگي هاي مشتركي كه در لابه لاي اشعار معيري و جواهري، وجود دارد و ما را بر آن داشته كه اين دو شاعر را با هم مقايسه كنيم، چيست؟ پاسخ به اين سوال در چهارچوب اصول مكتب آمريكايي - كه سعي در مقايسه اشعار شاعران در ادبياتِ كشورهاي مختلف دارد- دنبال مي‌شود. از نتايجِ به‌دست آمده از اين مقاله نيز سطحِ تعلقِ متون به يكديگر را مشاهده مي‌نماييم، چرا كه مضامينِ مشتركي كه در شعرِ معيري و جواهري وجود دارد از احساسِ مشترك آن دو در قبالِ اوضاعِ سياسي و اجتماعي و اقتصادي در كشورهايشان نشات مي گيرد. طنز در شعر اين دو شاعر برپايه ي انديشه ي مقابله بين صدق و كذب، صحت و سقم، كمال و نقص، و به طور خلاصه، مبارزه بين آن چيزي كه وجود دارد و آن چيزي كه شايسته است كه وجود داشته باشد، استوار است.

Satire in literature contains a combination of eriticism, lousy, sarcams and humor with a view to expose a person or idea or anything and try stripped by highligting negative aspects. Thus, the literary satire aimed at correcting of moral and aesthetic aspecst together. As none of the historical periods was without it, satire emerges with the emergence of human life and always accompanied with humanitarian and social lives. Ironically, these are growing in prominence and prosperity at times of anxiety and clog the ports of freedom. So, as we know the volume of the dreadful calamity that has befallen Iraq and Iran, and terrifying conspiracies by hegemonic and occupying forces in the region, poets of these two countries will also be affected by their plot. This article tries to survey and study the poetry that appeared in literature of Iran and Iraq poets such as Rahi Moʹayyeri and Mohammad Mehdi al-Jawahiri. So, an attempt is made to compasre these two poets with the help of analytical and descriptive methods and relying on American school of thought.