عنوان :
تعيين ميزان آلايند ه هاي فلزي (آب، رسوب و ماهي) در منطقه جنوبي درياي خزر
شرح پديد آور/مجري (مجريان) طرح :
نصرالله زاده ساروي ، حسن
شناسه هاي افزوده :
نجف‌پور ، شعبان ، همكارطرح , پورغلام، رضا ، همكارطرح , غلامي‌پور، سليمان ، همكارطرح , كر، داود ، همكارطرح , فيروزكنديان، شراره ، همكارطرح , رضايي، مريم ، همكارطرح , سليماني‌رودي، عبداله ، همكارطرح , قانعي، محمود ، همكارطرح , سعيدي، علي اصغر ، همكارطرح , احمدنژاد، احد ، همكارطرح , ابراهيم زاده، مجيد ، همكارطرح , طهماسبي، مرتضي ، همكارطرح , يونسي‌پور، حوريه ، همكارطرح , واحدي، فريبا ، همكارطرح , طالشيان، حسين ، همكارطرح
تنالگان :
وزارت ﺟﻬﺎد ﮐﺸﺎورزي - ﺳﺎزﻣﺎن ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت، آﻣﻮزش و ﺗﺮوﯾﺞﮐﺸﺎورزي - ﻣﻮﺳﺴﻪ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﻋﻠﻮم ﺷﯿﻼﺗﯽ ﮐﺸﻮر
چكيده فارسي :
اين مطالعه به بررسي غلظت شش فلز سنگين (روي، مس، نيكل، سرب، كادميم و جيوه) طي چهار فصل در آبو طي فصول تابستان و زمستان دررسوبات درهشت نيم خط عمودبرساحل (آستارا،انزلي،سفيد رود،تنكابن،نوشهر،بابلسر،اميرآبادوبندرتركمن) و طي فصول زمستان و بهار در بافت خوراكي ماهي كپور( Cyprinus Carpio)سواحل ايراني منطقه جنوبي درياي خزردر سال 1389 مي‌پردازد. تعداد94نمونه آب و45 نمونه رسوبات سطحي دراعماق 10، 50 و 100 متري جمع آوري شد. همچنين تعداد 28 نمونه ماهي كپور در پره هاي صيادي و بوسيله ترال تهيه شد. نمونه ها پس از آماده سازي (استخراج و عمل هضم) بروش استانداردبوسيله دستگاه جذب اتمي اندازه‌گيري گرديد. نتايج نشان داد كه ميانگين سالانه فلزات نيكل، سرب، كادميم، روي و جيوه درآب به همراه خطاي استاندارد(SE) به ترتيب برابر 10/2 (59/0±)، 64/1(18/0±)، 68/0(10/0 ±)، 11/0 (01/0±) ميلي‌گرم بر ليتر و 30/3 (40/0 ±) ميكروگرم بر ليتر و ترتيب قرار گرفتن فلزات مورد مطالعه در آب بر مبناي ميانگين غلظت و درصد آنها به صورتNi(46.3%)>Pb(36.1%)>Cd(15.0%)>Zn(2.5%)>Hg(0.1%) بود. ميانگين غلظت سالانه فلزات روي، نيكل، مس، سرب و جيوه دررسوبات به همراه خطاي استاندارد به ترتيب برابر 245 (46 ±)، 50 (5 ±)، 30 (2±)، 10 (1±) و 18/0 (08/0±) ميكروگرمبر گرموزن خشك بوده است. همچنين ترتيبب قرار گرفتن فلزات مورد مطالعه در رسوبات بر مبناي ميانگين غلظت و درصد آنها در دو فصل تابستان و زمستان بصورت Zn(73.4%)>Ni(14.8%)>Cu(8.8%)>Pb(2.9%)>Hg(0.1%) مشاهده شد.مقادير بدست آمده در رسوبات نشان داد كه مس، نيكل و سرب داراي كمترين مقدار فاكتور آلودگي (Contamination Factor=CF)و جيوه و روي داراي بيشترين مقدارCFمي باشند. همچنين بيشترين و كمترين درجه آلودگي (Cd=Contamination Degree) به ترتيب درنيم خط هاي آستارا و انزلي محاسبه شده است. شاخص بارگذاري آلودگي(PLI=Pollution Loading Index) در نيم خط هاي آستارا و نوشهر به ترتيب با بالاترين وكمترين مقدار ثبت گرديد.ميانگين فلزات روي، مس و جيوه در بافت عضله ماهي كپور به ترتيب برابر 185 (57±)، 68/3(30/0±) و 50/0 (17/0±) ميكروگرم برگرم وزن خشك بوده است و غلظت بقيه فلزات زير حد تشخيص دستگاه بوده است. در ضمن فاكتورتجمع زيستي (BAF) براي سه فلز به ترتيب برابر BAF(Zn)>BAF(Cu)>BAF(Hg) بوده است.
نتيجه گيري اينكه، اكثر فلزات ضروري ونيمه ضروري(Zn, Cu, Ni) و غيرضروري (Pb,Cd, Hg) در آب بيش از استانداردهاي ANZECC ، MPL و UKMPA بوده است كه بيانگر آلوده بودن اين منطقه با اين فلزات مي باشد.براساس شاخص Igeoفلز روي در رسوبات حوزه جنوبي درياي خزر در وضعيت غير آلوده تا آلودگي متوسط و براي ديگر فلزات در وضعيت غير آلوده قرار دارند. براساس شاخص هاي CF ، Cd و PLI رسوبات درياي خزر در محدوده آلودگي كم تا شديد قرار داشتند و نيم خط هاي آستارا و بندرانزلي در ناحيه غربي بيشتر ار نواحي ديگر دريا در معرض آلودگي فلزات سنگين قرار داشتند. بررسي شاخص بارگذاري آلودگي نشان داد كه 75% از داده هاي محاسبه شده نزديك به صفر بوده است كه با نتايج شاخص ژئوشيميايي نزديك بود. در مجموع مي توان گفت كه ميانگين غلظت عناصر ضروري و نيمه ضروري(روي، مس و نيكل) و غيرضروري (سرب و كادميم) در رسوبات سطحي حوزه جنوبي درياي خزر براي موجودات خطر آفرين نمي باشند. اما بالا تر بودن تمام شاخص ها در فلز جيوه رسوب بيانگر پتانسيل اين فلزدر ايجاد اثرات نامطلوب بر موجودات منطقه مورد مطالعه باشد.همچنين برآورد سيبل خطر (THQ) بيانگر پايين بودن تمام فلزات از حد استاندارد در عضله ماهي كپور بوده است و شاخص خطر (HI) نيز زير سطح خطر ثبت گرديد.
چكيده انگليسي :
This study was conducted to determine six heavy metals (Zn, Cu, Ni, Pb, Cd and Hg) concentrations in water(during four seasons) and surface sediments (during summer and winter) at eight transects (Astara, Anzali, Sefidroud, Tonekabon, Nowshahr, Babolsar, Amirabad and Turkman) in the southern of Caspian Sea in 2010-2011. 94 samples of water and 45 samples of surface sediments were collected at 10, 50 and 100 meters depths. In addition, 28 samples of fish (Cyprinus Carpio) were collected during winter and spring. All samples were perpaired by digesting and extracting processes and then determined using Atomic Absortion Spectroscopy (AAS) instrument.
Results of current study showed that annual mean contents and standard error (±SE) of water were registered 2.10 (±0.59), 1.64 (±0.18), 0.68 (±0.10), 0.11 (±0.01) mg/l and 3.30 (±0.40) µg/l for Ni, Pb, Cd, Zn and Hg, respectively. The mean values of the examined heavy metals with percentage (in paranthesis) in water samples during four seasons were obtained in this order Ni(46.3%)>Pb(36.1%)>Cd(15.0%)>Zn(2.5%)>Hg(0.1%). The annual mean contents and standard error (±SE) of surface sediments were observed 245 (±46), 50 (±5), 30 (±2), 10 (±1) and 0.18 (±0.08) µg/g.dw for Zn, Ni, Cu, Pb and Hg, respectively. Also, the mean values of the examined heavy metals with percentage (in paranthesis) in surface sediment samples during two seasons were noted in this rank Zn(73.4%)>Ni(14.8%)>Cu(8.8%)>Pb(2.9%)>Hg(0.1%). The Cu, Ni and Pb contained lowest Contamination Factor (CF), but Zn and Hg had the highest CF in sediments samples.Highest and lowest Contamination Degree (Cd) was observed at Astara and Anzali transects. Also, highest and lowest values of Pollution Loading Index (PLI) were registered at Astara and Nowshahr transects. The annual mean contents and standard error (±SE) of surface sediments were observed 185 (±57), 3.68 (±0.30) and 0.50 (±0.17) µg/g.dw for Zn, Cu and Hg, respectively. The extent of different bioaccumulation heavy metals in edible tissue of Cyprinus Carpio mussels followed hierarchy,BAF(Zn)>BAF(Cu)>BAF(Hg).
In conclusion, the results revealed that in the most transects the heavy metal concentrations of water wereabove the threshold levels associated with the toxicological effects and the regulatory limits (ANZECC, MPL and UKMPA) which repersented polluted condition in this area. Zn of sediments samples based on Ggeoaccumulation index (Igeo) were showed unpolluted and modrated polluted conditions for this regions, but other heavy metals were in unpolluted status. The Caspian Sea sediments were classified from low to high polluted based on CF, Cd and PLI and Astara and Anzali port transects that were located at western parts were more polluted than other regions (Center and Eastern).A comparison with sediment quality guideline quotient indicated that there are not ecotoxicological threats to the aquatic community along Caspian Sea transects but there may be the probability of ecotoxicological threats to the aquatic community for Hg in this area. According to results of the evaluation’s risks to human health associated with consumption of the mussels containingtrace metals suggest that there is no carcinogenic risk for humans.
كليدواژه :
آلاينده فلزي , آب , رسوبات , ماهي كپور , حوزه جنوبي درياي خزر , ايران
اطلاعات نشر :
تهران موسسه تحقيقات علوم شيلاتي كشور
مشخصات ظاهري :
جدول، نقشه، نمودار
فروست :
موسسه تحقيقات علوم شيلاتي كشورر 43312
كتابنامه :
كتابنامه: ص. 79- 86
موضوع :
آلاينده ها- اندازه گيري , آلاينده ها- درياي خزر، منطقه- اندازه گيري , آلودگي دريا- درياي خزر، منطقه , آبزيان- اثر آلودگي آب , فلزهاي سنگين- جنبه هاي زيست محيطي
