عنوان :
بررسي اكولوژي ماهي گل‌خورك در مناطق ساحلي هرمزگان
شرح پديد آور/مجري (مجريان) طرح :
طاهري زاده، محمدرضا
شناسه هاي افزوده :
مرتضوي، محمدصديق ، همكارطرح , خدادادي جوكار، كاظم ، همكارطرح , اكبرزاده، غلامعلي ، همكارطرح , پهپوري، عبدالواحد ، همكارطرح , سراجي، فرشته ، همكارطرح , اجلالي‌خانقاه، كيوان ، همكارطرح , سالاري‌پور، علي ، همكارطرح , بهزادي، سيامك ، همكارطرح , دهقاني، رضا ، همكارطرح
تنالگان :
سازمان تحقيقات، آموزش و ترويج كشاورزي - موسسه تحقيقات علوم شيلاتي كشور
چكيده فارسي :
مهمترين زيستگاه گِل‌خورك‌ها، پهنه‌هاي گلي نواحي كشندي جنگلهاي حرا در نواحي گرمسيري مي‌باشد. اين آبزيان از رده ماهيان استخواني، راسته سوف ماهي شكلان، خانواده گاوماهيان و زيرخانواده اُكسودِرسينه بوده و در مناطق كشندي استان هرمزگان (بندرتياب و بندرخمير) 3 گونه به اسامي گل‌خورك معمولي (Periophthalmus waltoni)، گل‌خورك يال‌دار (Boleophthalmus dussumieri) و گل‌خورك ماري (Scartelaos tenuis) از پراكنش نسبتاً گسترده‌اي برخوردار مي‌باشند. اين ماهيان را مي‌توان جزو آبزيان يوري‌هالين و يوري‌ترم بشمار آورد، زيرا قادرند تغييرات وسيع شوري آب و درجه حرارت محيط در مناطق ساحلي را تحمل نمايند. نتايج نشان مي‌دهد كه مقادير نيترات از نظر لايه‌هاي كشندي و فصول مورد مطالعه داراي اختلاف آماري مي‌باشد(05/0 >P). حداكثر غلظت نيتريت در ناحيه خمير 2/53 و در تياب 5/92 ميكروگرم در ليتر محاسبه و ثبت شده است. ماتريس همبستگي ساليانه نشان داد بين غلظت فسفات با نيتريت و سيليكات يك ارتباط مثبت وجود دارد(05/0>P).تراكم اندك دياتومه‌ها و شعاعيان باعث افزايش سيليكات در ناحيه مورد بررسي شده است و احتمالاً علت آن را مي‌توان به شكوفايي گونه كُكلودينيوم نسبت داد. گروه دياتومه‌ها، دينوفيسه‌ها و سيانوفيسه‌ها و همچنين لارو سخت پوستان و خارپوستان با تنوع و تراكم متفاوتي مشاهده گرديد. بافت بستر مناطق بررسي شده در سه كلاس رسوبي (گلي، شني و گلي - شني) قرار داشت.گروه غالب فون بنتيك نواحي تياب و خمير را پرتاران تشكيل مي‌دادند. تراكم بالاي خانواده Capitellidae در منطقه بين‌كشندي احتمالاً بيانگر نوعي استرس محيطي ناشي از تردد و فعاليت شناورهاي صيادي و باربري مي‌باشد.از نظر اندازه طولي بين ماهيان گل‌خورك در دو منطقه اختلاف معني داري مشاهده نگرديد (05/0 >P) ، همچنين ميانگين طولي گل‌خورك معمولي، يال‌دار و ماري به ترتيب 85/9، 7/14 و 49/11 سانتيمتر محاسبه و ثبت شده است. شاخص گنادي محاسبه شده نشان داد فصل تخمريزي هر سه گونه گل‌خورك در هر دو ناحيه عمدتاً از اواخر زمستان تا اواخر بهار مي‌باشد. نسبت جنسي ماده به نر در گل‌خورك معمولي 45/0 :1، گل‌خورك يال‌دار 41/0 :1 و براي گل‌خورك ماري 74/0 :1 بدست آمد. هم آوري مطلق گل‌خورك معمولي 2202 ± 3558، گل‌خورك يال‌دار 1030 ±3952 و گل‌خورك ماري 1939±6742 عدد تخمك تعيين گرديد.رژيم غذايي گل‌خورك معمولي P. waltoni عمدتاً از خرچنگ ويولون‌زَن، گونه S. tenuis از سخت پوستان، شكم پايان و گونه B. dussumieri از رژيم غذايي گياه خواري تبعيت مي‌كنند.
چكيده انگليسي :
The most important habitats of mudskippers are muddy areas in tidal zone of tropical mangrove forests. Mudskippers are related to Oxudercinae subfamily of Gobiid fishes. Three most distributed species of Hormozgan mudskippers were Periophthalmus waltoni, Boleophthalmus dussumieri and Scartelaos tenuis. These fishes can be considered as euryhaline and eurythermal aquatic species, because they can tolerate a wide range of salinity and temperature. A research was done since september 2008 to september 2009 in two important mangrove regions of Hormuzgan (Tyab and Khamir) to determine some ecological characteristics of inhabited mudskipper species. Results showed that nitrate levels are significantly different between tidal lines and seasons (P<0.05). Maximum nitrite concentrations were recorded 53.2 and 92.5 µg/l in Khamir and Tyab respectively. The annual correlation matrix showed that a positive correlation between phosphate concentration and nitrite and silicate (P<0.05). Silicate concentration was very high, because of too low density of diatoms and radiolarians. Some species of diatoms, dinoflagellates, cyanobacteria and larvae of crustacea and echinoderms were observed with different density and diversity. Sediment composition of the studied areas were categorized in three classes (clay, sand and clay - sand). Polychaetes formed dominant group of benthic fauna in Tyab and Khamir areas. High density of capitellid worms was possibly related to some environmntal stress caused by activity of fishing and cargo vessels. It was not observed significant difference between fishes length in two areas (P<0.05); Mean lengths of P. waltoni, B. dussumieri and S. tenuis were calculated 9.85, 14.7 and 11.5 cm respectively.
Spawning period of each three species in both areas were obtained from late winter to late spring based on gonadosomatic index values. Male to female sex ratio of P. waltoni, B. dussumieri and S. tenuis were calculated 1:0.45, 1:0.41and 1:0.74 respectively. Absolute fecundity of P. waltoni, B. dussumieri and S. tenuis were estimated 3558 ± 2202, 3952 ± 1030 and 6742 ± 1939 respectively. P. waltoni feeds mainly on fiddler crab, S. tenuis uses crustaceans and gastropods and B. dussumieri has a vegetarian diet.
كليدواژه :
گل خورك , بوم شناسي , خليج فارس , هرمزگان
اطلاعات نشر :
تهران موسسه تحقيقات علوم شيلاتي كشور
مشخصات ظاهري :
مصور، جدول، نمودار (رنگي)
فروست :
موسسه تحقيقات علوم شيلاتي كشور 52561
يادداشت :
ص. ع. به انگليسي: Mohammad Reza Taherizadeh. An investigation on ecology of Mudskippers in Hormuzgan coastal areas , [همكاران طرح] محمدصديق مرتضوي، كاظم خدادادي جوكار، غلامعلي اكبرزاده، عبدالواحد پهپوري، فرشته سراجي، كيوان اجلالي خانقاه، علي سالارپوري﷼ سيامك بهزادي، رضا دهقاني , كتابنامه: ص. 81- 85
موضوع :
ماهي گل خورك , ماهي‌ها -- ايران-- هرمزگان , ماهي‌ها -- بوم‌شناسي
