مرکز منطقه ای اطلاع رساني علوم و فناوري - ترسيم ساختار فكري حوزه سازماندهي دانش با استفاده از تحليل هم ‌رخدادي واژگان

چكيده فارسي :

مقدمه و هدف: روش هاي متعددي براي ارزيابي و سنجش توليدات علمي طراحي و ايجاد شدند. يكي از روش هاي پر استفاده در علم سنجي كه براي تحليل ساختار دانش در حوزه هاي مختلف علم رواج دارد و ارتباط ميان واژه هاي به كار رفته در قسمت هاي مختلف مدارك را بررسي مي نمايد تحليل هم واژگاني است. پژوهش در زمينه سازماندهي دانش قدمتي بيش از يك قرن دارد و در اين مدت اين حوزه شاهد مطرح شدن رويدادهاي علمي، دستاوردهاي متعدد در سطح جهان و نظريه هاي علمي بوده است و مقاله هاي زيادي نيز در مجله هاي معتبر منتشر شده است. در اين ميان، آنچه كه تا حدودي مورد غفلت واقع شده است انجام پژوهشي است كه به روشي علمي و مرسوم بتواند ساختار فكري حاكم بر قلمرو سازماندهي دانش را نشان دهد. هدف اصلي پژوهش حاضر ترسيم ساختار فكري حوزه سازماندهي دانش در جهان در طول قرن گذشته، با استفاده از تحليل هم رخدادي واژگان است. روش شناسي: نوع پژوهش كاربردي با رويكرد تحليلي است روش به كار رفته در پژوهش حاضر تحليل هم رخدادي واژگان و تحليل شبكه هاي اجتماعي است كه از روش هاي نوين تحليل در علم سنجي محسوب مي شود. جامعه اين پژوهش كليه مقاله هايي است كه در بازه زماني 19002018 با موضوع سازماندهي دانش در وبگاه علم نمايه شده اند. تعداد مقالات بازيابي و تحليل شده در اين پژوهش 38996 مورد است. تعداد كليدواژه هاي به دست آمده از مقالات، 27126 كليدواژه است كه در مجموع پس از مرحله يكدست سازي 25568 كليدواژه براي تحليل به دست آمد. در اين پژوهش از نرم افزارهاي بايب اكسل، يوسي نت، نت درا، ووس ويوئر و اس پي اس اس به منظور يكدست سازي و تحليل داده ها استفاده گرديد. يافته ها: در بازه زماني نخست كليدواژه information technology: فناوري اطلاعات و در بازه زماني دوم كليدواژه information literacy: سواد اطلاعاتي بيشترين فراواني را كسب كرده اند. در خصوص هم رخدادي واژگان با فراواني بالا نيز زوج هم واژگاني geographicinformation system-geographic information system سيستم اطلاعات جغرافيايي - سيستم اطلاعات جغرافيايي در بازه زماني نخست و academic library-information literacy؛ كتابخانه دانشگاهي - سواد اطلاعاتي در بازه زماني دوم رتبه نخست را كسب كرده اند. همچنين نتايج تحليل خوشه اي حاكي از آن است كه كليد واژه هاي مورد مطالعه در بازه زماني 1975-1999 در 10 خوشه و در بازه زماني 2000-2018 در 17 خوشه قرار گرفته اند.