شماره ركورد :
1842
عنوان :
بررسي كيفيت آب و تعيين آلاينده هاي زيست محيطي رودخانه ارس (آب، رسوب و ماهي) در محدوده استان آذربايجان شرقي
شرح پديد آور/مجري (مجريان) طرح :
رامين، محمود
شناسه هاي افزوده :
نصراله زاده ساروي، حسن ، همكار طرح , دوستدار، مسطوره ، همكار طرح , قاسمي،حميد ، همكار طرح , پورنگ ، نيما ، همكار طرح
سال نشر :
1397
تنالگان :
سازمان تحقيقات، آموزش و ترويج كشاورزي - موسسه تحقيقات علوم شيلاتي كشور
چكيده فارسي :
اين مطالعه به كيفيت آب رودخانه ارس براساس پارامترهاي محيطي و بر خي فلزات (مس، موليبدن، آرسنيك و جيوه) در چهار ايستگاه طي چهار فصل در سال 95-1394 پرداخته است. تعداد 16 نمونه آب و رسوبات سطحي جمع آوري شد. همچنين تعداد 32 نمونه ماهيان رودخانه بوسيله ساليك و الكتروشوكر تهيه شد. نمونه هاي آب به روش استاندارد بوسيله تيتراسيون و اسپكتروفتومتري و همچنين نمونه هاي فلزات رسوبات و ماهيان پس از آماده سازي (استخراج و عمل هضم) بروش استاندارد بوسيله دستگاه جذب اتمي اندازه‌گيري گرديد. نتايج نشان داد كه دامنه تغييرات دماي آب، دماي هوا، DO، BOD5، COD، EC، TDS، كدورت، بيكربنات، كربنات، دي اكسيدكربن، pH، فسفر معدني(فسفات)، ازت آمونيمي، ازت نيترتي، ازت نيتراتي و شاخص كيفيت آب (WQIIR) به ترتيب برابر 00/24-00/2، 00/28-00/3 درجه سانتيگراد، 01/15-90/8، 41/13-77/1، 00/86-00/2 ميلي گرم برليتر، 34/1-00/1 ميلي زيمنس بر سانتيمتر، 67/0-50/0 گرم بر ليتر، 683-4/2 NTU، 238-110، 9-6 ميلي گرم كربنات كلسيم بر ليتر، 20/2-20/0 ميلي گرم بر ليتر، 79/8-06/8، 195/0-026/0، 575/0-330/0، 026/0-005/0، 474/6-640/3 ميلي گرم بر ليتر بوده است. همچنين نتايج تحقيق حاضر نشان داد كه تغييرات غلظت فلزات مولبيدن، مس، جيوه و آرسنيك در آب، رسوبات و بافت ماهيان رودخانه ارس به ترتيب برابر 01/23-10/0، 0/40-0/3، 81/0-02/0، 6/104-7/23 ميكروگرم بر ليتر (ppb)، 6/111-1/0، 5/482-5/17، 145/0-0001/0، 6/303-8/46 ميكروگرم بر گرم وزن خشك، 76/21-27/2، 56/36-05/0، 273/0-023/0، 001/0-nd ميكروگرم بر گرم وزن خشك مشاهده گرديد. براساس آزمون آماري ANOVA بين ميانگين غلظت عناصر فلزي (مس و موليبدن) در آب و رسوبات در فصول و چهار ايستگاه اختلاف معني داري وجود ندارد (05/0p>). فاكتور تجمع زيستي براي فلز موليبدن بالاترين و فلز آرسنيك كمترين مقدار را دارا مي باشند. بيشترين غلظت مس در سس ماهي كورا با ميانگين 3/11±6/13 ميكروگرم بر گرم وزن خشك و براي عنصر موليبدن ماهي خياطه با ميانگين بيشترين غلظت (9/4±7/11 ميكروگرم بر گرم وزن خشك) را دارا بوده است. ميانگين غلظت جيوه (5/1±1/13 ميكروگرم بر كيلوگرم وزن خشك) در ماهي مرواريد بيشترين بوده است. در خصوص عنصر آرسنيك از آنجايي كه در تعداد معدودي از ماهيان آناليز گرديد بيشترين غلظت در ماهي خياطه ثبت گرديد. براساس آزمون آماري ANOVA بين ميانگين غلظت مس در گونه هاي مختلف اختلاف معني داري وجود دارد (05/0p<) و آزمون دانكن گونه ماهي مرواريد را از ساير گونه ها تفكيك كرده است. نتيجه اينكه، هر چند كه حدود 31 درصد از كل داده ها (بر اساسIRWQI) بيانگر كيفيت "متوسط" آب بودند، ولي ميانگين داده ها نشان داد، كه كيفيت آب در ايستگاه هاي مختلف "بسيار بد"بود كه شامل شروع تغييرات جدي در ويژگي آب تحت تاثير تخريب محيط زيست، تماس با آلودگي هاي خانگي و كشاورزي، قابل استفاده با تهديدات جزيي براي مصارف خانگي ، صنعتي، مناسب براي تامين حيات وحش و ….. و تاثير پذيري توليد مثل ماهيهاي مهاجر، عنوان شد. آب رودخانه ارس بر طبق ميانگين غلظت عنصر مس در كلاس III (آلودگي متوسط) قرار گرفته است و غلظت عنصر موليبدن آب در بيشتر فصول كمتر از حد مجاز بوده است. آب رودخانه ارس بر طبق ميانگين غلظت عنصر جيوه و آرسنيك به ترتيب در كلاس IV وII قرار گرفته است. نتايج نشان مي دهد كه حداكثر غلظت عنصر موليبدن رسوبات در تمام فصول همانند عنصر مس در ايستگاههاي 3 و 4 ثبت گرديد از آنجاييكه تخليه فاضلاب هايي از قبيل موليبدن، طلا و ساير فلزات ارمنستان در ايستگاه 3 بوده است اين افزايش را نشان داده است. غلظت آرسنيك رسوبات از برخي استانداردها بيشتر بوده است اما غلظت جيوه كمتر ثبت گرديد. مقايسه غلظت فلزات در بافت با استاندارد ها نشان داد كه مقادير ميانگين و حتي حداكثر فلزات جيوه، آرسنيك و مس (به غير از يك نمونه در ايستگاه 4) در عضله ماهيان رودخانه ارس ناچيز بوده و پايين تراز حد مجاز كشورهاي مختلف بوده اما ميانگين، حداقل و حداكثر غلظت عنصر موليبدن در تمام نمونه هاي گونه هاي ماهي رودخانه ارس به خصوص در ايستگاه هاي 3 و 4 بيش از استاندارد بوده است كه نشانه آلوده بوده منطقه مورد نظر به اين عنصر است.
چكيده انگليسي :
Abstract: This study was conducted to determine water quality and sediment of Aras River based on environmental parameters, metals (Mo, Cu, As, Hg) and determine of heavy metals in fish species at four stations (From Julfa to 25km after Nourdos border) during four seasons from 2015 to 2016. All samples were carried out standard methods using titration and spectrophotometer instruments. Result showed that range of water and weather temperature, DO, BOD5, COD, EC, Turbidity, TA, CO2, pH, DIP, NH4/N, NO2/N, NO3/N and IRWQI were observed 200-24.00, 3.00-28.00 C, 8.90-15.01, 1.77-13.41, 2.00-86.00 mg/l, 1.00-1.34 ms/cm, 2.4-638.0 NTU, 116-247 mg/ CaCO3 l, 0.20-2.20 mg/l, 8.06-8.79, 0.026-0.195, 0.330-0.575, 0.005-0.026, 3.640-6.474 mg/l, and 31.10-48.02, respectively. Mean of whole parameters (TA, NO2- and NO3-) were significant between seasons and (p<0.05) but whole parameters were not significant between stations (p>0.05). Result showed that range of Mo, Cu, As, Hg in water and sediment were observed 0.10-23.01, 3.0-40.0, 0.02-0.81, 23.7-104.6 µg/l, 0.1-111.6, 17.5-482.5, 0.001-0.145, 46.8-303.6 µg/g.dw, respectively.As a conclusion, water quality of Aras River was classified in class III (moderate pollution) based on mean concentration of Cu and As concentration was observed less than threshold level. Water quality of Aras River was classified in class IV and II based on mean value of Hg and As, respectively. Maximum value of Mo and Cu at surface sediment was registered at stations 3 and 4 during all seasons which it is because of effluent of sewage from Mo, gold and other metals mines in Armenia country. Mean concentration of As at surface sediment was higher than standard value, but concentration of Hg was lower than threshold value. Bioaccumulation factor was also calculated for each species.The amount of Bioaccumulation factor for molybdenum is the highest and the arsenic metal has the lowest amount. The highest concentration of copper in Barbus lacerta with a mean of 13.6 ± 11.3 μg / g dry weight and for the molybdenum, Alburnoides bipunctatus had the highest mean concentration (11.7 ± 4.9) μg / g dry weight. The average concentration of mercury (13.1 ± 1.5 μg / kg dry weight) was highest in Alburnus alburnus. Regarding the arsenic element, as it was analyzed in a small number of specimens, the highest concentrations were recorded in Alburnoides bipunctatus . According to ANOVA, there is a significant difference between mean concentration of copper in different species (p <0.05) and the Duncan test has distinguished Alburnus alburnus from other species. As a conclusion, result showed that 61 percent of the total data indicates the quality of water was relatively bad, although about 31 percent of the total data (based on the quality of IRWQI) indicates the quality of water was "moderate level.This condition starting serious changes in water characteristics affected by environmental degradation, exposure to domestic and agricultural pollution.
كليدواژه :
استان آذربايجان شرقي , بررسي كيفيت آب , تعيين آلاينده هاي زيست محيطي , رودخانه ارس (آب، رسوب و ماهي)
اطلاعات نشر :
تهران موسسه تحقيقات علوم شيلاتي كشور
مشخصات ظاهري :
مصور، جدول، نمودار، نقشه
فروست :
موسسه تحقيقات علوم شيلاتي كشور 53501
كليدواژه - جزئيات :
لينک به اين مدرک :
بازگشت