عنوان :
مطالعه ليمنولوژيك پاياب سد سبلان به منظور احداث كارگاه ماهيان سردآبي
شرح پديد آور/مجري (مجريان) طرح :
نادري جلودار، مهدي
شناسه هاي افزوده :
پورغلام ،رضا ، همكارطرح , فارابي، محمد وحيد ، همكارطرح , يوسفيان، مهدي ، همكارطرح , واردي، ابراهيم ، همكارطرح , نجف پور ، شعبان ، همكارطرح , گنجيان خناري، علي ، همكارطرح , رستميان، محمد تقي ، همكارطرح , واحدي ، فريبا ، همكارطرح , علومي ، يوسف ، همكارطرح , نصراله تبار، عبداله ، همكارطرح , يونسي پور ، حوريه ، همكارطرح , آذري ، عبدالحميد ، همكارطرح , نوراني، آناهيتا ، همكارطرح , دوستدار، مسطوره ، همكارطرح , خداپرست، نوربخش ، همكارطرح , سلماني جلودار، علي ، همكارطرح , سليماني رودي، عبداله ، همكارطرح , كاردر رستمي، محمد ، همكارطرح , شيخ الاسلامي، عباس ، همكارطرح , وظيفه شناس، حبيب اله ، همكارطرح , احمدنژاد، احد ، همكارطرح , گل آقائي، مهدي ، همكارطرح , روشن طبري، مژگان ، همكارطرح , تهامي، فاطمه ، همكارطرح , مخلوق، آسيه ، همكارطرح , كيهان ثاني ، عليرضا ، همكارطرح , رضايي ، مريم ، همكارطرح , هاشميان ، عبداله ، همكارطرح
تنالگان :
سازمان تحقيقات، آموزش و ترويج كشاورزي - موسسه تحقيقات علوم شيلاتي كشور
چكيده فارسي :
مطالعه ليمنولوژيك پاياب سد سبلان به منظور پرورش ماهيان سردآبي، با انتخاب چهار ايستگاه درشش نوبت نمونه برداري، از ماه مرداد الي ماه دي 1387 صورت گرفت. حداقل و حداكثر ميانگين پارامتر هاي اندازه گيري شده به تفكيك ايستگاه ها مورد مطالعه نظيردماي آب، اكسيژن محلول، سختي كل، هدايت الكتريكي,TDS ,COD ,BOD5 ,pH , ,NO2 ,NH4 ,NO3 ,TN ,PO4 SiO2,TP بترتيب (7/8±14-5/9±3/10 درجه سانتي گراد)، (1/2±4/11-2/1±9 ميلي گرم در ليتر)، (8/17±381-8/19±367 ميلي گرم در ليتر)، (07/0±05/1-07/0±95/0 ميلي زيمس بر سانتيمتر)، (1/0±4/8-1/0±3/8)، (71/0±88/3-14/1±3/3 ميلي گرم در ليتر)، (3±3/16-1/3±5/15 ميلي گرم در ليتر)، (06/0±54/0-04/0±48/0 ميلي گرم در ليتر)، (07/0±13/0-02/0±08/0 ميلي گرم در ليتر)، (1/0±05/0-003/0±004/0 ميلي گرم در ليتر)، (29/0±64/0-2/0±6/0 ميلي گرم در ليتر)، (07/0±22/0-07/0±19/0 ميلي گرم در ليتر)، (54/0±98/10-6/0±48/10 ميلي گرم در ليتر)، (18/0±44/0-11/0±39/0 ميلي گرم در ليتر)، و (4/1±1/11-6/0±9/9 ميلي گرم در ليتر) بودند . حداقل و حداكثر ميانگين فلزات سنگين آب اندازه گيري شده در ايستگاه ها شامل ,Pb ,Cd ,Zn Cu ,Fe و Ni بترتيبND(ديده نشده)، ND، 242/0- ND ، 075/1- ND ، 018/0- NDو 014/0- ND ميلي گرم در ليتر بودند. همچنين در بين 16 تركيب ارگانوكلره اندازه گيري شده در ايستگاه ها، سم هگزاكلروبنزن از بيشترين مقدار (5/1 ميلي گرم در ليتر) برخوردار بود. نتايج حاصل از آناليز پارامترهاي كيفي آب نشان دادند كه باستثنأ پارامتر هايFe ,Zn , TP ,PO4 ,TDS ,COD ,EC و تا حدي دما ، ساير پارامتر ها هيچ گونه محدوديتي درپرورش ماهيان سردآبي در پاياب سد ندارند. براساس نتايج مطالعه مي توان گفت كه در محدوده مطالعاتي پايين دست سد، محدوديت دمايي تا ماه آبان وجود نداشته و ايستگاه 2 با نوسانات دمايي كمتر در مقايسه با ساير ايستگاه ها، مطلوب ترين شرايط را داراست. امقادير BOD5 براي پرورش قزل آلاي رنگين كمان در محدوده مجاز بوده ، كه ايستگاه 2 تا حدي با مقدار و نوسانات كمتر BOD5 مناسب ترين شرايط رادارد. در نتايج مطالعه حاضر، مقدارTDS در محدوده مطالعاتي تا حدودي بيشتر از حد مجاز بوده و از آنجايي كه مقادير TDS با فاصله گرفتن از سد افزايش يافته، لذا ايستگاه 2 تا حدودي شرايط بهتري براي پرورش ماهيان دارد. در ضمن مقدار EC در منطقه مورد مطالعه، احتمالا بيانگر مناسب نبودن آن براي فعاليت هاي مختلف شيلاتي است . عليرغم اينكه هيچ يك از ايستگاه ها شرايط مناسبي را از نظر دارا بودن ميزان فسفر براي پرورش ماهي قزل آلاي رنگين كمان ندارند، بنظر مي رسد بين ايستگاه هاي مطالعاتي، ايستگاه 2 مناسب ترين شرايط را دارد. باتوجه به نتايج مطالعه حاضر(بدون در نظر گرفتن موارد ديده نشده)، بنظر مي رسد در ماههاي مرداد و شهريور، فلز روي در پاياب سد بيشتر از حد مجاز براي پرورش ماهيان سردآبي است. مطالعه حاضر نشان داد كه در بين فلزات سنگين، آهن در آب ، رسوب و ماهيان منطقه مطالعاتي از بيشترين مقدار برخوردار بود. همچنين در يك بار نمونه برداري مقدار آهن در ايستگاه 4 ، 08/1 ميلي گرم در ليتر اندازه گيري شده كه با نگاه خوشبينانه بيش از حد مجاز براي پرورش اين گونه مي باشد. بنابراين ايستگاه 2 در پايين دست سد به منظور پرورش ماهيان سردآبي مناسب تر از ساير ايستگاه ها بدليل برخورداري ميزان كمتر آهن شناخته شد. باتوجه به نتايج بدست آمده در اين مطالعه مي توان گفت كه شاخص زيستي پلانكتوني، ايستگاه هاي مطالعاتي را از لحاظ كيفي مورد تأييد قرار نمي دهد. گياهان آبزي Potamogeton pectinatusو Pheragmities australis در آبهاي غني از نظر مواد غذايي و تا حدي آلوده مخصوصا به مواد آلي ، پراكنش بيشتري دارند . بنابراين با توجه به نتايج بدست آمده در اين مطالعه مي توان بيان نمود كه آبهاي پايين دست سد احتمالا آ لوده به مواد آلي هستند. در بررسي حاضر بزرگ بي مهرگان كفزي مقاوم به آلودگي آلي (Chironomidae) درصد فراواني قابل توجه اي را در مقايسه با گروه هاي حساس به آلودگي آلي (EPT) تشكيل مي دادند. تحليلا مي توان بيان نمود كه احتمالاآلودگي آلي منجر به افزايش گروه هاي مقاوم و كاهش گروه هاي حساس گرديد. در بررسي حاضرمقدار شاخص زيستي EPT/CHIR. در ايستگاه 2، 6/0 و در ايستگاه 4، 74/1 محاسبه گرديد. اين نسبت در مقايسه با بسياري از رودخانه هاي كوهستاني كم مي باشد. ازآنجايي كه گروه هاي حساس EPT در مقايسه با ساير گروه ها نسبت به تغييرات شرايط محيطي و آلودگي ناشي از مواد آلي از حساسيت بالايي برخورداربوده، افزايش غيرعادي تعداد Chironomidae نسبت به موجودات حساس كه كاهش مقدار EPT/CHIR. را در پي دارد، نشاندهنده استرس محيطي مي باشد. در اين مطالعه، مقدار شاخص زيستي هيلسنهوف(HFBI) در ايستگاه 2، 49/7 و در ايستگاه 4، 7 محاسبه گرديد. براساس شاخص زيستي هيلسنهوف، ايستگاه 2 در طبقه كيفي با آلودگي آلي شديد و ايستگاه 4 در طبقه كيفي با آلودگي آلي بسيار قابل ملاحظه قرار گرفتند. در مطالعه حاضر ايستگاه 2 از تعداد گونه ماهي بيشتري نسبت به ايستگاه 4 برخوردار بود. به عنوان مثال ماهي سفيد رودخانه‌اي (Squalius cephalus) و ماهي لپك يا ماهي خياطه (Alburnoides bpinctatus) در ايستگاه 2 حضور داشتند ولي در ايستگاه 4 صيد نشدند. در مجموع شاخص هاي زيستي شامل بايو انديكاتور هاي پلانكتوني،EPT/CHIR. ، شاخص زيستي هيلسنهوف، تنوع و پراكنش گياهان آبزي و ماهيان، وضعيت آب را در پاياب سد غني از مواد آلي نشان دادند. در نهايت منطقه مورد مطالعه نياز به بررسي هاي كاملتري بوده و با توجه به ضروريت پرورش ماهي در منطقه، پيشنهاد حدود 50 تن پرورش ماهي مورد تاييدبوده و با انجام تمهيدات مديريتي مي توان ميزان توليد را افزايش داد.
چكيده انگليسي :
Abstract:
Limnologicalstudyof SabalanrunoffDamfor aquaculturecold water fish was conducted in sixtimesat fourstationsfrom JulytoDecember2009.Averageminimumandmaximumparametersmeasuredindifferentstationswere included water temperature, dissolved Oxygen, total hardness, electrical conductivity, pH, BOD5, COD,TDS, NH4, NO2, NO3, PO4, TN, TP, SiO2, respectively (10/3 ± 9/5-14 ± 8/7° C), (9 ± 1/2-11/4 ±2/1 mg/liter), (367 ± 19/8-381 ± 17/8mg/liter), (0/95 ± 0/07-1/05 ± 0/07 mz/cm), (8/3 ± 0/1-8/4 ± 0/1), (3 / 3 ± 1/14-3/88 ± 0/71mg/ liter), (15/5 ± 3/1-16/3 ± 3 mg/liter), (0/48 ± 0/04-0/54 ± 0/06mg/ liter), (0/08 ± 0/02-0/13 ± 0/07 mg/liter), (0/004 ± 0/003-0/05 ± 0/1 mg/ liter), (0/6 ± 0/2-0/64 ± 0/29 mg/ liter), (0/19 ± 0/07-0/22 ± 0/07 mg/ liter), (10/48 ± 0/6-10/98 ± 0/54mg/liter), (0/39 ± 0/11-0/44 ± 0/18 mg/liter), and(9/9 ±0/6-11/1 ± 1/4 mg/liter). Averageminimumandmaximumof water heavy metalswas included of Cd, Pb, Zn, Fe, Cuand Ni respectively was measured as ND(No Deliver), ND, ND- 0/242, ND- 1/075, ND- 0/018andND- 0/014inmg/ liter. Alsoamong the16organochlorinecompoundsmeasuredthehighestamount of was belonged totoxinHexachlorine Benzene (1/5 mg/ liter). The results of theanalysis ofwater quality parametersshowed that parametersexcept ofCOD, TDS, PO4, TP, Zn, Fe andwater temperature, otherparametersdo not haveany restrictions foraquaculturecold waterfishin therunoffDam. Based on data results it was noticed that there was temperature restriction up to November at downstream and station 2 showed less temperature fluctuation and more suitable condition compared to other stations. BOD5 value was within the allowable range for growing trout, in which station 2 somewhat with lower volatility of value had the most suitable BOD5 condition.In the present study, the amount of TDS in the study area was somewhat higher than the limitation and since TDS values increased with distance from the dam, therefore station 2 had somewhat better conditions for fish farming.In addition the amount of EC in the study area, indicating the inappropriateness of it for various activities in the fisheries.Although none of the stations in terms of the amount of phosphorus didn't show favorable conditions for rainbow trout fish propagation, it appears between the researches stations, station 2 had the most favorable terms.The results of this study (regardless of the unseen), it seems that in August and September; Zn had overestimated value for cold fish propagation. Recent study showed that among heavy metals, Fe in water, sediments and fish was over limitation value. Also, Fe value was measured of 1.08 at station 4, which showed over normal value for cold fish propagation. Therefore, station 2 at downstream seemed to have suitable cold fish propagation due to lower Fe value. On the based on the recent study, planktonic biological index did not endorse water quality for fish propagation. In this study, aquatic plant such as Potamogetonpectinatus and Pheragmitiesaustraliswas found at water of higher and somehow polluted organic matter. Probably, based on the results it was noticed that downstream water of dam was polluted to organic matter. At the recent study, resisted maroinvertebrates to organic matter (Chironomidae) was consisted noticeable frequency compared to other sensitive invertebrates to organic matter (EPT).Statistically, it can be expressed that probably organic pollution resulted to increase of resistance invertebrates and decreased of sensitive groups. In recent study, EPT/CHIR index was measured 0.6 in station 2 and 1.74 in station 4. This ration was less to many other mountain rivers. As ETP sensitive invertebrates has higher sensitive to other groups with the regards of environmental condition and pollution, unpredicted increase of Chironomidae compare to sensitive groups resulted of EPT/CHIR value which showed environmental stress. In this study, HFBI index was measured as 7.49 at station 2 and 7 in station4. Based on HFBI index, station 2 was classified as a high organic pollution and station 4 with noticeable organic pollution. At the recent study, station 2 was catch more fish to station4. For instance, Squaliuscephalus and Alburnoides bpinctatuswere catch in station 2 and were not found in station 4. As a whole, Biologicalindicators whichwas includedPlanktonBioindicator, EPT / CHIR. ,HilsenhoffBiologicalIndicator, diversityanddistribution ofaquaticplantsandfish, showed water situation inrunoffDamrich inorganic matter. Finally, thestudy areawasapprovedfor fish farmabout 50tons and needs managementarrangementswiththeincreasedproduction rate.
كليدواژه :
خصوصيات كيفي آب , فلزات سنگين , سموم , پلانكتون , بزرگ بي مهرگان كفزي , ماهيان , ، شاخص هاي زيستي , پرورش ماهيان سرد آبي , پاياب سد سبلان , ليمنولوژيك , ايران
اطلاعات نشر :
تهران موسسه تحقيقات علوم شيلاتي كشور
مشخصات ظاهري :
بخشي رنگي، جدول، رنگي، مصور، نمودار
فروست :
موسسه تحقيقات علوم شيلاتي كشور 49107
كتابنامه :
كتابنامه: ص. 57- 59
موضوع :
ماهي ها- بررسي و تكثير- ايران , سد سبلان , ليمنولوژي , ماهي ها- حوضچه هاي پرورشي
