عنوان :
نقشه راه توسعه آبزي پروري ماهيان خاوياري كشور
شرح پديد آور/مجري (مجريان) طرح :
پوركاظمي، محمد
شناسه هاي افزوده :
مطلبي، عباسعلي ، همكارطرح , شريف روحاني، مصطفي ، همكارطرح , وهاب نژاد، آرزو ، همكارطرح , صفوي، ابراهيم ، همكارطرح
تنالگان :
سازمان تحقيقات، آموزش و ترويج كشاورزي - موسسه تحقيقات علوم شيلاتي كشور
چكيده فارسي :
طي دو دهه گذشته ذخاير ماهيان خاوياري درياي خزر بعلت فقدان مديريت پايدار، شديداً كاهش و ميزان توليد خاويار ايران از 305 تن در سال 1364 به حدود 3 تن در سال 1392رسيد. نتايج بررسيهاي بوضوح نشان ميدهد كه در صورت تداوم وضع موجود ، ميزان صيد ماهيان خاوياري بالغ و توليد خاويار ايران در سال 1400 به صفر خواهد رسيد. در منابع و مجامع علمي دلايل ذيل را عامل اصلي كاهش ذخاير و ميزان صيد ماهيان خاوياري ميدانند:
عدم مديريت اصولي و بهرهبرداري پايدار از ذخاير تاسماهيان، ناكافي بودن هماهنگي ها و عدم اقدام عملي و مشترك كشورهاي حاشيه خزر براي مبارزه با صيد غيرمجاز، قاچاق، احياء و حفاظت از ذخاير، مشكلات اجتماعي و اقتصادي بويژه بيكاري و عدم اشتغال در مناطق ساحلي، عدم سياستگذاري اصولي و سرمايه‌گذاري كافي در زيربخش ،تخريب زيستگاه ها و مسدود نمودن مسير مهاجرت مولدين جهت تخمريزي طبيعي از طريق احداث سد روي رودخانه‌هاي اصلي حاشيه خزر،كاهش و تغيير منابع غذايي در محلهاي تخمريزي و تغذيه‌اي لارو و بچه ماهيان در داخل رودخانه‌ها و مصب‌ها،آلودگي‌هاي صنعتي، نفتي، شهري و كشاورزي،عدم استفاده از توانمنديهاي منطقه‌اي و بين‌المللي كه در امور درياي خزر فعاليت دارند.
با عنايت به موارد ذكر شده و با توجه به واقعيات، مشكلات و معضلات بنيادي و فقر اجتماعي - اقتصادي جوامع صيادي حاشيه خزر در سر راه بهرهبرداري مسئولانه ذخاير مشترك تاسماهيان درياي خزر از يكطرف، و دوره توليدمثل طولاني و بلوغ جنسي ديرهنگام تاسماهيان (18-10 سال) از طرف ديگر، مطمئناً ذخاير تاسماهيان درياي خزر حتي در آبهاي جمهوري اسلامي ايران بزودي بهبود نخواهد يافت.
با توجه به كاهش ذخاير طبيعي تاسماهيان درياي خزر ،در حال حاضر، يكي از راههاي تامين گوشت و خاويار مورد نياز كشور و ورود مجدد به بازارهاي بين المللي و احيا مجدد جايگاه خاويار ايران توسعه پايدار آبزي پروري ماهيان خاوياري ميباشد.كشورمان از پتانسيل¬ها و شرايط ويژه اي در توسعه آبزي پروري تاسماهيان برخوردار است. كه مهمترين آن بشرح ذيل ميباشد:
• برخورداري از گونه هاي بومي و مناسب تاسماهيان در درياي خزر
•برخورداري از نيم قرن تجربه و دانش فني در تكثير و پرورش ماهيان خاوياري
•ايجاد اشتغال و شرايط آب و هوائي مناسب
•پائين بودن هزينه هاي توليد در مقايسه با ساير كشورهاي رقيب
•ارزآوري و درآمد قابل توجه و امكان جذب سرمايه خارجي
•وجود تقاضا زياد براي مصرف گوشت و خاويار در بازارهاي داخلي و جهاني
•برخورداري از جايگاه بسيار مناسب در تجارت جهاني خاويار و مشهوريت نام خاويار ايران
از آنجائيكه درياي خزر، بعنوان بزرگترين خزانه ژني تاسماهيان، زيستگاه اصلي اين گونه هاي باارزش كشور محسوب ميشود واز طرف ديگر طبق تقسيم بندي(IUCN) تمام تاسماهيان خزر در رتبه شديدا در حال انقراض قرار گرفته اند، لذا هر گونه توسعه و برنامه ريزي براي اين امر، مهم نياز به تدوين نقشه راه دارد. تا با توجه به ملاحظات زيست محيطي و اهميت تنوع زيستي توسعه آبزي پروري پايدار تحقق يابد. در تدوين نقشه راه توسعه آبزي پروري در نظر است موارد ذيل مورد توجه قرار گيرد:
بررسي وضعيت موجود ماهيان خاوياري درياي خزر: بررسي ميزان توليد گوشت و خاويار كشور در 20 سال گذشته، بررسي ميزان صادرات خاويار ايران، وضعيت ذخاير طبيعي تاسماهيان خزر،سياست كشورهاي خزر در حفاظت و بهر هبرداري تاسماهيان،آبزي پروري ماهيان خاوياري كشور:تاريخچه، ضمن تحليل عملكرد برنامه چهارم به بررسي وضعيت موجود،برنامه پنج ساله پنجم سازمان شيلات ايران مرتبط با آبزي پروري ماهيان خاوياري( كمي و كيفي)،ميزان توليد و توزيع استاني آن،اهداف و بر نامه هاي مؤسسه تحقيقات شيلات ايران در برنامه پنجم، تحيقيات انجام شده و در حال انجام مرتبط با آبزي پروري تاسماهيان همراه با آخرين وضعيت توليد جهاني گوشت و خاويار و ارزش اقتصادي آن خواهد پرداخت.
يكي از موضوعات مهم توسعه آبزي پروري، بررسي مسائل و محدوديتها و عوامل موثر در توليد شامل: نهاده هاي توليد (بچه ماهي، غذا، دارو، تسهيلات ...)، نظام و الگو و نظام هاي بهره برداري، فرآوري و صادرات، الزامات كنواسيون سايتس و ساير عوامل خواهد بود كه در اين نقشه راه بحث و بررسي خواهد شد.
درپايان، نقشه راه در قالب اولويت ها و برنامه هاي اجرايي و تحقيقاتي مورد نياز در پيشبرد توسعه آبزي پروري تاسماهيان، ساختار و الگو مناسب براي برنامه ريزي و توسعه در قالب شورايها، كميته هاي تخصصي در سطح ملي و استاني ارائه خواهد شد.
چكيده انگليسي :
The lack of sustainable management programs has resulted in the drastic decline of sturgeons stocks in the Caspian Sea in the past two decades. Legal catch quotas for all Caspian littoral states has dropped from 28500 tons in 1985 to 460 tons in 2007 while caviar production in the Caspian Sea during the same period decreased from 3000 tons to 70 tons. Caviar production in the I.R. of Iran dropped from 305 tons in 1985 to about 11 tons in 2007.
The Strategic and applied research planning for sturgeon management and conservation was developed with the collaboration of academicians from universities, researchers, experts, fishery authorities and representatives of the executive government to maintain sustainable development and rational management of sturgeon stocks in the Caspian Sea. The preparation and development of this planning was carried out through 121 sessions (2100 person hours)
A comprehensive report (375 pg) was prepared which was divided into five volumes; Volume I comprises an introduction, objectives, strategies and planning, present status of production and caviar harvest, catch and export quotas, revenue generated and release of sturgeon fingerlings, Volume II comprises analysis of the problem by constructing a problem tree with 8 broad categories to analyze 344 problems and an objective tree which is the hierarchic flowchart of objectives with 9 broad categories with 241 items, Volume III comprises a review and analysis of previous and ongoing research (414 projects) on different aspects of sturgeon during the past 40 years, Volume IV comprises prioritizing research objectives outlined by the objective tree and finally Volume V which prioritizes primary objectives for 14 executive and 10 research programs.
On the basis of the evaluation of the present status and for the sustainable development and rational management of sturgeon stocks a strategic and applied research planning program was proposed and developed within the framework of three primary objectives; 1) Management and sustainable use of Caspian Sea resources (5 programs), 2) Rehabilitation and restoration of stocks (5 programs), 3) Development of aquaculture (4 programs). The applied research program for each proposed executive program was outlined in 10 programs, 42 comprehensive plans and 222 projects. The primary objective on management and sustainable use of Caspian Sea resources includes 5 programs, 14 comprehensive plans and 63 projects, while the primary objective on rehabilitation and restoration of stocks includes 4 programs, 16 comprehensive plans and 87 projects. The primary objective to address sturgeon aquaculture includes 1 program, 12 comprehensive plans and 72 projects. The impacts and outcome of each of these programs was determined and presented.
It is evident that if the present situation persists, the catch figures for adult sturgeon specimens and caviar production in Iran will reach zero in 2021. But if concerted efforts are taken and the proposed strategic and applied research planning program is executed (commencing from 2009) we can put a halt to these declining trends. By producing sturgeon fingerlings to restore population abundances, by conserving and protecting them in the Caspian Sea and by conducting applied research we can produce 206.4 tons of caviar by the year 2033. Apart from harvesting caviar from the Caspian Sea we can also annually produce 3000 tons sturgeon meat and 60 tons farmed caviar starting from the year 2023.
The total budget proposed for implementation of this program for a period of 14 years (2008-2022) is USD 2483 million. If this budget is allocated in time and the proposed strategic program is properly and totally implemented, we can not only save many sturgeon populations from extinction but also ensure job opportunities for 6000 fisherman, provide 1480 new job opportunities and annually produce 266 tons of caviar which will generate USD 4957 million.
كليدواژه :
نقشه راه , پرورش ماهيان خاوياري , آبزي پروري , درياي خزر
اطلاعات نشر :
تهران موسسه تحقيقات علوم شيلاتي كشور
مشخصات ظاهري :
جدول، رنگي، مصور، نمودار
فروست :
موسسه تحقيقات علوم شيلاتي كشور 48577
كتابنامه :
كتابنامه: ص. 304- 342
موضوع :
تاس ماهيان- اصلاح نژاد , تاس ماهيان- ايران- پرورش و تكثير- برنامه ريزي , آبزي پروري
