عنوان مقاله :
استعاره از منظر بلاغت عربي و زبان‌شناسيِ شناختي
پديد آورندگان :
خاقاني اصفهاني, محمد اصفهان - استاد گروه زبان و ادبيات عربي دانشگاه اصفهان, اصفهان, ايران , قربان‌خاني, مرضيه اصفهان - دانشجوي دكتري رشته زبان و ادبيات عربي دانشگاه اصفهان, اصفهان, ايران
چكيده فارسي :
استعاره يكي از زيباترين آرايه‌هاي بلاغي است. بلاغت‌پژوهان عرب مانند ساير بلاغت‌پژوهان، به استعاره توجه ويژه‌اي داشته و همواره كوشيده‌اند با بررسي انواع استعاره، آن را در اقسام مختلفي مانند مصرحه، مكنيه و...طبقه‌بندي كنند. اين مفهوم در علم زبان‌شناسي نيز جايگاه خاصي را به خود اختصاص داده‌است و به‌ويژه در حوزه زبان‌شناسيِ شناختي بررسي شده‌است. استدلال اصلي زبان‌شناسان اين حوزه اين است كه استعاره صرفاً به زبان ادبي تعلق نداشته، در زبان روزمره نيز حضوري پررنگ اگرچه ناخودآگاه و پنهان دارد. ايشان معتقدند استعاره يكي از ابزارهاي اصلي براي ساختاربندي ذهن انسان و مفهوم‌پردازي است و درواقع فرايندهاي شناختي در انسان تا اندازه زيادي تحت تاثير ساخت‌هاي استعاري هستند.اين مقاله با رويكردي مقايسه‌اي به بررسي استعاره نزد بلاغت‌پژوهان زبان عربي و زبان‌شناسان شناختي پرداخته، وجوه تشابه و تفاوت نظرات آنان را بيان مي‌كند. ازجمله اين شباهت‌ها مي‌توان به تقسيم‌بندي استعاره به اقسام مختلف و شباهت برخي از اين اقسام مانند استعاره مرده در زبان‌شناسي و استعاره مبتذل در بلاغت اشاره كرد. نيز تفاوت‌هايي در حوزه كار دو گروه قابل مشاهده است، مانند: بررسي استعاره در سطح كلمات، انحصار علاقه استعاره در مشابهت، استفاده از ملاك‌هاي صوري و زباني براي تشخيص استعاره در بلاغت عربي، بررسي استعاره در سطح جمله، استفاده از ملاك‌هاي تجربي در زبان‌شناسي و تفاوت در نام‌گذاري پاره‌اي از اقسام استعاره در دو علم.
كليدواژه :
استعاره , بلاغت عربي , زبان‌شناسيِ شناختي , استعاره مفهومي , الاستعاره , البلاغه العربيه , اللسانيات المعرفيه , الاستعاره المفهوميه , Metaphor , Arabic rhetoric , cognitive linguistics , conceptual metaphor ,
عنوان نشريه :
مجلة الجمعية الايرانية للغة العربية و آدابها
