ارزيابي دوره بازگشت و ريسك تداوم خشكسالي با استفاده داده‌هاي بارندگي سالانه در ايستگاههاي قديمي ايران

برآورد دوره بازگشت و ریسك پدیده های پیچیده نظیر خشكسالی ازموضوعات مهم مطالعات منابع آب است. هدف از این مطالعه، ارزیابی دوره بازگشت و ریسك تداوم خشكسالی در ایستگاه های قدیمی ایران (واجد بیش از یكصد سال آمار بارندگی سالانه) می باشد. نگرش مطالعه بر موضوع دوره بازگشت و ریسك خشكسالی، برگرفته از روابط و تعاریف ارایه شده برای ارزیابی ریسك شكست سازه های هیدرولیك در مقابل سیلاب T – ساله در طول عمر پروژه (دوره برنامه ریزی) است. در تعیین دوره بازگشت و ریسك خشكسالی در ایستگاه های مورد بررسی مراحل زیر دنبال گردید : 1) با فرض استقلال و ایستایی سریهای زمانی بارندگی سالانه (كه فرض تقریبا درستی است)، بهترین توزیع آماری قابل برازش از بین 14 تابع توزیع احتمال تعیین گردید، 2) مقادیر بارندگی در هفت سطح احتمال (یا آستانه) از 0/1 تا 0/7 (با گام 0/1) استخراج گردید، 3) با در نظر گرفتن بارندگی مربوط به هر یك از سطوح احتمال و كسر آن از مقادیر بارندگی سالانه، سالهای كمبودمشخص وتداوم های خشكسالی بازای سطوح احتمال مذكور در طول دوره خشكسالی تعیین گردید و 4) با استفاده از روابط مربوطه، دوره بازگشت و ریسك خشكسالی بازای سطوح مختلف احتمال خشكسالی و تداوم های مربوطه محاسبه گردید. نتایج این مطالعه بر اساس سری های زمانی بارندگی سالانه در چهار ایستگاه بوشهر، اصفهان، تهران و مشهد نشان داد :1) برای یك تداوم معین خشكسالی با افزایش احتمال وقوع خشكسالی ، دوره بازگشت كاهش می یابد، و چنانچه احتمال وقوع خشكسالی ثابت بماند، با افزایش تداوم، دوره بازگشت نیز افزایش می یابد، 2) در احتمال وقوع 30 درصد خشكسالی، ایستگاه اصفهان خشكسالیهای با تداوم شش ساله را با دوره بازگشت 2000 ساله وسایر ایستگاه ها، خشكسالیهای سه ساله را با دوره بازگشت 51 ساله تجربه می نمایند، 3) بازای یك احتمال معین وقوع خشكسالی ، با افزایش دوره برنامه ریزی، ریسك خشكسالی افزایش می یابد. بعنوان نمونه، مشخص گردید كه بازای 50 درصد احتمال وقوع خشكسالی، ریسك خشكسالی در ایستگاه بوشهر و تهرن بیشتر از اصفهان و مشهد است.