بررسي فرسايش آبكندي و پراكندگي آن در استان خراسان

خاك، این گوهر گرانبهای طبیعت یكی از ثروت های خداد ادی و منبع اصلی تامین غذای انسانها است . افزایش جمعیت و نیاز روزافزون به مواد غذایی باعث استفاده بیش از حد و بدون برنامه از اراضی كشاورزی و بهره - برداری غیر اصولی از منابع طبیعی گشته و فرسایش خاك از عواقب آن می باشد . پدیده شوم فرسایش خاك از معضلات قرن حاضر در بسیاری از كشورها ازجمله كشور ما بوده و در اثر آن خاك از جایگاه اصلی خود جدا و توسط عوامل ان تقال دهند ه به مكان دیگری منتقل میشود. این معضل یكی از عوامل اصلی عدم پیشرفت و توسعه (Gully erosion) اقتصادی و اجتماعی در جهان بدلیل تخریب منابع زیست محیطی می باشد . فرسایش آبكندی شكلی از فرسایش آبی است كه در مناطق خشك و نیمه خشك جهان بیشتر دیده شده و علاوه بر تخریب اراضی ، باعث جاری شدن سیلاب و جابجایی حجم قابل توجهی از خاك می شود. این شكل فرسایشی سالانه مقادیر قابل ملاحظه ای خاك را از دسترس خارج و رسوب حاصله به طرق مختلف ایجاد اشكال میكند . مهمترین مسئله در مورد فرسایش آبكندی مربوط به تعریف و شناخت آبكند، تفاوت آن با شیار Rill) و آبراهه( Stream) مكانیزم و نحوه تكامل و عوامل موثر در ایجاد آن میباشد. مشاهدات صحرایی حاكی از آن است كه مناطق مختلفی از استان خراسان دچار این نوع فرسایش بوده و اطلاعات جامع و كاملی از مناطق مبتلا به فرسایش آبكندی از قبیل وسعت و پراكندگی آنها از نظر جغرافیایی در دست نیست . دستیابی به روشهای علمی و كاربردی برای پیشگیری و مبارزه ب ا فرسایش آبكندی در گرو شناخت عوامل موثر در شكل گیری، ایجاد ، چگونگی گسترش و عوامل كنترل كننده آن دارد . نتایج این تحقیق نشان داد كه اكثر م ناطقی كه مبتلا به فرسایش آبكندی هست ند در شمال و مركز استان خراسان متمركز بوده و مساحت كل این مناطق 47347.6 هكتارمی باشد. بررسیهای حاصل از انطباق نقشه موقعیت آبكندهای استان با نقشهزمین شناسی نشان داد كه تمامی مناطق آبكندی در تشكیلات حساس به فرسایش از قبیل مارنها كه ریز دانه و تؤام با املاح هستند ایجاد گردیده اند . نتیجه اینكه كنترل فرسایش آبكتدی مستلزم درك و شناخت صحیح این فرایند و شناسایی مناطق حساس به این نوع فرسایش می باشد.

Soil, this precious material, is one of the god giving wealth and the main source for providing food. The increasing of population and increasing need to nutrient have resulted in overuse of natural sources and caused the problem of soil erosion. In this century, in Iran such as many countries, soil erosion is one of the major problems. In the process of soil erosion, soil grains is separated and is removed by different factors. Soil erosion and degradation is one of the main factors that prevents progress and development of the world. Gully erosion as a kind of water erosion which is seen in arid and semiarid areas of the world, destroies soil and environmental resources and so increases runoff and flood waters. The most important problems about Gully Erosion is concerned with the definition of Gully, its differences with Rill and Stream erosion, the mechanism of its formation and the effective factors that is making it. The field observations reveal that many different places in Khorasan province have this kind of erosion but there is not complete information about the areas and their distribution. For getting practical and scientific methods for controlling Gully Erosion, we should find effective factors in its formation, development mechanisms and controlling factors of Gully Erosion. The results of this research reveal that the most areas of Gully Erosion is located in the north and central parts of Khorasan province, with ٤٧٣٤٧/٧ hectar areas. By comparing of Gully Erosion maps and geological maps reveal that all Gullies is formed in formations such as marles that are sensitive to erosion. These formations are usually fine particle and have high salinity. Conclusively, determination of Gully formation mechanism and its distribution is necessary for Gully Erosion controlling.