رستاخيز واژگان كهن در شاهنامه

از جمله رازهای افسون گری سخنوران بزرگ و شور انگیزی و تأثیرگذاری شاهكارهای جاودانهٔ ادبیات جهان، كیفیت كاربرد هوشمندانهٔ واژه ها و تعابیر در بافت سخن است به گونه ای كه موجب نوسازی سخنان روزمره و احیای زبان مرده و معمولی می گردد. شاهنامه در سایهٔ عظمت اندیشه و روح لطیف و بلند دانشی مرد خراسان از چنین ویژگی برخوردار است. حكیم توس واژه های زبان پارسی میانه (پهلوی) و متروك و مهجور را گاه چنان هنرمندانه ، به جاو به شكل های متنوع در پیكرهٔ سخن به كار میبرد و از ظرفیت ها و توانایی های بالقوهٔ آنها بهره میگیرد كه خواننده نمی تواند جز همان صورت را در خاطر تصور نماید و همان واژه را جزو جدا نشدنی و تغییر ناپذیر و طبیعی سخن می شمارد، نه بیگانه نما و نامأنوس. اصلی ترین تفاوت فردوسی هم با دیگر حماسه سرایان آنجاست كه وی به عنوان شاعر و هنرمند واقعی، این توانایی را دارد كه بسیاری از واژگان كهنی را كه در بستر فرهنگی متروك و مهجور و گروهی دچار ابتذال و روزمرگی شده بودند، دوباره به نام خود سكه بزند (COiniage) و رواج بدهد و رواج بدهد و موجب حیات و استمرار حماسی آنها و نشاط و حال و هوای تازه در سخن شود و روح و جان خواننده نامه گراسنگ باستان را در آسمان بی نهایت حماسه و اسطوره به پرواز درآورد. در گفتار حاضر سعی گردیده است تا اینگونه واژه ها و اصطلاحات كه موجب رستاخیز زبان در بافت سخن فردوسی می گردد به روش توصیفی بررسی و تحلیل گردد.