تصادم دريايي

یكی از این حوادث كه شاید بتوان آن را با توجه به آمار وسوابق ، شدیدترین وزیانبارترین سانحه دریایی دانست ، تصادم كشتی ها یا به تعبیر رایج در حقوق دریایی انگلیس تصادم در دریاست تصادم در مفهوم كلی خود به برخورد كشتی با هرگونه وسیله شناور دیگر اعم از كشتی ها و وسایل كمك ناوبری مانند بویه ها وچراغ های دریایی همچنین برخورد كشتی ها با اموال غیرشناور بندری مثل اسكله ها اطلاق می شود ، اما از دیدگاه حقوق دریایی كه تصادم كشتی ها یكی از عناوین اصلی آن است ، تصادم منحصرا مبین برخورد دو كشتی با یكدیگر است وقواعد مسئولیت ناشی از تصادم كشتی ها نیز صرفا همین واقعه حقوقی را پوشش می دهد ، اهمیت این سانحه سهمگین دریایی در قرن گذشته ،به ویژه از دو جنبه مورد توجه قرار گرفته است . الف ( با توجه به اینكه قلمرو تردد كشتی ها را عمدتا آبهای خارج از گستره حاكمیت و صلاحیت دولتها تشكیل می دهد وتا دهه اخیر ، قواعد یكسانی بر این آبها حكومت نمی كرد ، در فرض تصادم كشتی های دارای تابعیت مختلف ، بحث تعیین قانون ودادگاه صالح صالح از اهمیت بسزایی برخوردار بود ، خاصه اینكه قواعد حاكم بر مسئولیت این سانحه نیز در اغلب كشورها یكسان نبود واجرای آنها ، طبعا آثار متفاوتی ازحیث زیانهای قابل جبران بر جای می گذارد . بر این اساس ، در پی تلاش های گذشته ، در سال 1910 معاهده بین المللی یكنواخت سازی برخی قواعد مربوط به تصادم بین كشتی ها به تصویب رسید . بر اساس این معاهده كه اصولا در مورد كشتی های معین ) كشتی های دریاپیما وكشتی های كشتی رانی داخلی ( تابع دولتهای عضو معاهده قابل اعمال است ، مسئولیت مبتنی بر خطاست ؛ در صورتی كه تنها خطای یك كشتی سبب تصادم شده باشد ، مالك آن مسئول جبران زیانهاست .اما در صورتی كه خطای اشتراكی كشتی ها سبب برخورد شود ، مالكان كشتی ها در مورد زیانهای مادی ، متناسب با اهمیت ودرجه تقصیر كشتی خود مسئول هستند اما در جبران خسارات ناشی از فوت وصدمات جسمانی ، مسئولیت تضامنی دارند . همچنین بر اساس معاهده ، مسئولیت مدنی ناشی از تصادم ، صرفنظر از آبهای محل وقوع سانحه ) تمام آبهای قابل دریانوردی ( تابع احكام یكسان است . ب ( با توجه به آمار تصادم كشتی ها و لزوم اتخاذ تدابیر وموضع هماهنگ در مقابله با این حوادث زیانبار ، تلاش های مختلفی در سطح بین المللی صورت گرفت ونهایتا در سال 1972 به تصویب معاهده مربوط به مقررات جلوگیری از تصادم در دریا انجامید . مطابق این معاهده ، الزامات وضوابط علمی وفنی متنوعی برای كشتی ها در حالات مختلف تردد یا توقف در دریا و آبراه ها پیش بینی شده كه هدف از اجرای آنها یشگیری از وقوع تصادم است . البته در كنار این عزم بین المللی ، در كشورها نیز مقرراتی ملی ومنطقه ای برای جلوگیری از تصادم كشتی ها وضع شده است كه در صورت عدم تطابق كامل ، اهمال آنها نسبت به اجرای مقررات معاهده ، ارجحیت دارد .