بررسي تأثير تنوع سازي كسب و كار بر ريسك، سودآوري و نرخ بازده حقوق صاحبان سهام شركتهاي پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران

تنوع سازی یكی از عوامل تاثیر گذار در كاهش ریسك و افزایش سود شركتها می باشد . با توجه به نو پا بودن بازار بورس ایران معرفی شاخص مناسب برای اندازه گیری تنوع سازی و تاثیر آن بر سود، نقش قابل توجهی در هدایت شركتها در مسیر تولید تركیب بهینه كالا و خدمات خواهد داشت. تحقیق حاضر به بررسی تاثیر تنوع سازی كسب و كار بر ریسك، سودآوری و بازده حقوق صاحبان سهام 125 شركت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در غالب 7 صنعت (صنایع فلزی، صنایع خودروسازی، كاشی و سرامیك، محصولات شیمیایی، ماشین آلات و تجهیزات، محصولات غذایی، محصولات دارویی )، در دوره زمانی 1381 - 1392 پرداخته است. بدین منظور از شاخصهای هرفیندال-هریشمن، بتا، نرخ بازده داراییها و تقسیم سود قبل از مالیات به ترتیب برای اندازه گیری تنوع سازی كسب و كار، ریسك سیستماتیك، سودآوری و بازده حقوق صاحبان سهام استفاده گردیده است. در این بررسی از متد رگرسیون چند متغیره مبتنی بر داده های تلفیقی به روش حداقل مربعات تعمیم یافته ( EGLS ) استفاده شده است. بر اساس نتایج حاصله بین شاخص هرفیندال-هریشمن (تنوع سازی كسب وكار) و دو متغیر بتا و نرخ بازده داراییها رابطه معكوس و معناداری وجود دارد. طوری كه یك واحد افزایش در این شاخص به ترتتیب باعث كاهش 6.68 و 0.327 واحد در شاخص بتا و سودآوری می شود. همچنین نتایج حاكی از آن است بین شاخص هرفیندال-هریشمن و نرخ بازده حقوق صاحبان سهام رابطه معكوس اما بدون معنایی وجود دارد. طبق یافته های تحقیق شركتهای بورسی باید از شدت ریسك گریزی خود بكاهند و بر تنوع محصولات خود بیافزایند.