بررسي عوامل بي ثباتي در قفقاز پس از حوادث 11 سپتامبر

نوشتار حاضر سعی دارد به بررسی علل و عوامل بی ثباتی در قفقاز پس از حوادث 11 سپتامبر بپردازد. سؤال اصلی این گونه مطرح شده است كه مهم ترین عامل تأثیرگذار بر بی ثباتی در قفقاز پس از حوادث 11 سپتامبر چیست؟ در پاسخ این فرضیه مطرح شده است كه رقابت روسیه و آمریكا، مهم ترین عامل تأثیرگذار بر بی ثباتی در منطقه قفقاز پس از حوادث 11 سپتامبر است. نوع روش تحقیق نیز توصیفی - تحلیلی است كه سعی می شود با استفاده از نظریات نوواقع گرایی به پردازش موضوع پرداخته شود. منطقه قفقاز به دلیل شرایط خاص جغرافیای سیاسی وژئوپلتیك، مسائل سیاسی،تاریخی،نظامی وجامعه شناختی،از نقاط بحران خیز ودرعین حال مهم جهان محسوب می شود و موضوع امنیت در این منطقه،برای كشورهای پیرامونی،قدرتهای بزرگ و سایر نقاط دنیا حائز اهمیت فراوانی می باشد. آمریكا كه پس از تجزیه شوروی خود را تنها قدرت هژموندرنظام بین الملل می داند و همواره با یك نگاه ویژه به آسیای مركزی و قفقاز نگریسته است،بعد از 11 سیتامبر با بهانه مبارزه با تروریسم وارد حیاط خلوت روسیه شد و در این منطقه تمام تلاش خود را جهت محكم كردن جای پای خود از طریق بستن پیمانها و اتحادهای نظامی ، ایجاد پایگاههای نظامی و كمكهای اقتصادی به كشورهای منطقه می كند. كشورهای تازه استقلال یافته نیز از ترس سلطه مجدد روسیه دست به دامن قدرتهای دیگر شدند.این كشورها تجربه سیاسی لازم را برای اداره كشور ندارند و به خاطر كاستی هایی كه از این موضوع سر چشمه می گیرد به آمریكا وابسته می شوند . می توان گفت كه از یك سو كشورهای منطقه ، روسیه را به عنوان یك تهدید امنیتی علیه خود به حساب می آورند بنابراین از آمریكا به عنوان یك نیروی دومی جهت كنترل روسیه استفاده می كنند.از سوی دیگر ، منابع و ذخایر انرژی و موقعیت استراتژیك منطققه آسیای مركزی و قفقاز، حضور آمریكا درمنطقه را پررنگ كرده است و حساسیت روسیه به دخالتهای واشنگتن در حیاط خلوت این كشور را می توان علت رویارویی دو كشور دانست . در مورد رویارویی آمریكا و روسیه در آسیای مرك ی وقفقاز دو سناریو قابل بررسی است : 1 سناریوی اول : بعد از بحران گرجستان ،جنگ سردی جدید بین دوقدرت آغاز می شود و مسكو و واشنگتن در جهت رسیدن به اهداف خود با هم رقابت می كنند و شاید این رقابتها در نقاط دیگر موجب درگیری شدیدتر شود . 2 سناریوی دوم :مسكو و واشنگتن در آینده سعی می كنند بدون به مخاطره انداختن ر وابطشان با یكدیگررفتاركنند و به گونه ای عقلانی از كنار یكدیكر عبور كنند چرا كه هر دو می دانند بازگشت به دوران گذشته منطقی نیست و از تكرار تاریخ جلوگیری می كنند .