تحليل جامعه شناسي الگوهاي سكونت آپارتماني و تاثير آن بر فرهنگ همسايگي در شهر مشهد

زندگی آپارتمان نشینی در مشهد از سه الگوی رایج پیروی می كند كه عبارتند از آپارتمان های ردیفی، مجتمع ها و برج ها. هدف مقاله توصیف تفاوت میزان رعایت حقوق همسایگی یا به عبارت دیگر، هنجارهای فرهنگ آپارتمان نشینی در این الگوها و تحلیل جامعه شناختی عواملی است كه تفاوت مزبور را توجیه می كند. روش تحقیق پیمایشی و جامعه آماری شامل كلیه شهروندانی بود كه در انواع مختلف آپارتمان در مناطق مختلف شهرداری مشهد سكونت دارند. حجم نمونه 539 نفر بود كه شامل 306 نفر ساكن آپارتمان ردیفی، 181 نفر ساكن مجتمع آپارتمانی و 52 نفر ساكن برج بودند. حجم نمونه با روش نمونه گیری طبقه ای با انتساب بهینه و متناسب با جمعیت آپارتمان نشین به تفكیك مناطق سیزده گانه شهرداری مشهد و تصادفی سیستماتیك انتخاب شد. اطلاعات با استفاده از پرسشنامه و مصاحبه حضوری با ساكنان جمع آوری شد. یافته ها نشان داد كه میانگین (تجربی) شاخص رعایت هنجارهای فرهنگ آپارتمان نشینی و حقوق همسایگی در بازه 0-100 در شهر مشهد در كل سكونتگاه های آپارتمانی معادل 59 است كه بیشترین آن در برج معادل 100 و كمترین آن در آپارتمانردیفی معادل 54 است. میانگین همه شاخص های مثبت و مرتبط با فرهنگ آپارتمان نشینی نیز كمتر از 60 است. بیشترین آن ها شاخص رضایت از زندگی آپارتمان معادل 56 و كمترین آن ها شاخص كنترل اجتماعی در محیط آپارتمان معادل 19 است. مساله عدم رعایت هنجارهای فرهنگ آپارتمان نشینی بیشتر مربوط به مجتمع ها و آپارتمان ردیفی است. نكته اساسی این است كه در هر سه الگو عامل مشترك موثر بر فرهنگ آپارتمان نشینی مشاركت اجتماعی و آموزش درباره فرهنگ آپارتمان نشینی بوده است. لیكن همه عوامل آگاهی از مقررات آپارتمان نشینی، آموزش مقررات آپارتمان نشینی، مشاركت اجتماعی، كنترل اجتماعی، تعلق مكانی، و بالاخره، رضایت از زندگی آپارتمان بطور مستقیم در ارتقای فرهنگ آپارتمان نشینی موثر می باشد. از سوی دیگر، اعتماد اجتماعی و همبستگی اجتماعی به دلیل تاثیر معكوس بر فرهنگ آپارتمان نشینی دارای كاركرد مثبت در ارتقای این فرهنگ نبوده و می توان آن را از پیامدهای رشد شهرنشینی و زندگی آپارتمان نشینی دانست. محققان نتیجه گرفتند كه شهرنشینی بر زندگی آپارتمان نشینی تاثیر مثبت و منفی داشته است. برج نشینی بیشترین اثر مثبت بر فرهنگ آپارتمان نشینی داشته و الگوهای ردیفی و بویژه مجتمع ها در حال گذار شهر نشینی به سبر می برد و متاثر از فرهنگ سنتی هستند.