مطالعه تاكسونومي كمپلكس گونه اي Tanacetum polycephalum Sch.-Bip (Asteraceae) بر اساس صفات مورفولوژيك

گونه T. polycephalum یكی از كمپلكس های گونه ای در جنس Tanacetum است كه در ایران، تركیه، عراق و قفقاز پراكنش داشته و دارای ۷ زیرگونه است. در این مطالعه، ۵۰ صفت كمی و كیفی مورفولوژیكی مربوط به اندام های رویشی و زایشی در ۵۰ جمعیت مختلف از این گونه و دوگونه خویشاوند یعنی T.tabrisianum , T.canescens مورد سنجش قرار گرفت. ماتریس دادهها به دو روش آنالیز خوشه ای و تجزیه به مولفه های اصلی به وسیله نرم افزار PAST آنالیز شد. بر اساس دندروگرام حاصل از تحلیل داده ها، نمونه های مورد بررسی در سه خوشه اصلی قرار میگیرند كه زیرگونه azerbaijanicum با قرار گرفتن در خوشه ۳ بیشترین فاصله را از سایر زیرگونه ها نشان داد. این زیرگونه بیشترین قرابت را با گونه T.canescens دارد. زیرگونهargyrophyllum در خوشه 2 قرار گرفته و نسبت به سایرین دارای كمترین تشابه است. جمعیتهای متعلق به زیرگونه های junesarense , duderanum, farsicum در خوشه 1 قرار گرفته و مرزبندی مشخصی را نشان ندادند كه می تواند حاكی از وقوع هیبریداسیون بین آنها باشد. در ضمن انالیز فاكتور نشان داد كه صفاتی چون ابعاد برگهای قاعده ای و ساقه ای، ابعاد و ویژگی های كیفی گریبان، طول آكن دارای ارزش تاكسونومیكی می باشند.

Tanacetum polycephalum with seven subspecies is one of the controversial complex species within Tanacetum. In this study, 50 quantitative and qualitative morphological characters were measured in 50 different populations of Tanacetum polycephalum, T. canescens and T. tabrisianum. Data matrix was analyzed by cluster and principal components analyses using PAST software. Obtained dendrogram showed that the studied species can be posed in 3 clusters. The ssp. azerbaijanicum is posed in cluster 3 and has the least similarity to the other subspecies and is more similar to T.canescens. The ssp. argyrophyllum is posed in cluster 2 and shows the low similarity to the other ones. The remains subspecies form a relative complex, as cluster 1. Factor analysis showed that dimension of basal and cauline leaves, dimension and other features of involucrum, and length of achene are the most variable characters and could be used as distinguishing characters.