بهينه سازي مديريت مصرف منابع آبي چاه نيمه هاي سيستان

چكیده راه حل سنتی براي مقابله با مشكل كم آبی در مناطق خشك و نیمه خشك مانند ایران سرمایه گذاري هر چه بیشتر در تأسیسات آبی به منظور افزایش عرضه ي آب بوده است. با توجه به اثرات زیست محیطی و عوارض جانبی این راه حل، هم چنین افزایش سریع هزینه ي تولید و عرضه ي آب به نظر می رسد كه راه حل مشكل آب در ایران تنها عرضه ي آب بیش تر نیست بلكه راه حل مؤثرتر عبارت است از اتخاذ شامل مجموعه « مدیریت مصرف » سیاست ها و تدابیري كه ساختار اقتصاد و الگوي مصرف آب را تغییر دهد. این گونه سیاست ها و تدابیر اي از تمهیدات، اقدامات غیر سازه اي و سازه اي مشتمل بر اصلاح ساختار مصرف آب، كاهش تلفات و مصارف غیرضروري از طریق جلوگیري از نشت، تبخیر، بكارگیري فن آوري بهینه سازي مصرف آب، روشهاي كم آبیاري، افزایش بهره وري آب با استفاده از بهینه سازي سایر نهاده ها در مراحل تولید (زمین، بذر و كود و ... ) می باشد. دشت سیستان در شمال استان سیستان و بلوچستان با تبخیر سالیانه 4600 میلیمتر و متوسط نزولات جوي 46 میلیمتر در سال هاي اخیر با بحران منابع آبی روبرو بوده است. منابع آب منطقه توسط آورد رودخانه هیرمند تامین شده كه سر منشاء این رودخانه در ارتفاعات كشور افغانستان است.كه موجب شده عمده آورد این رودخانه بصورت سیلابی و در دوره كوتاهی از زمان اتفاق بیفتد. شرایط اقلیمی دهه اخیر كه عمدتاً داراي رژیم خشكسالی بوده مؤید نكته فوق الذكر بوده كه قسمت عمده حجم آورد رودخانه هیرمند در یك دوره كوتاه مدت دو تا سه ماهه روي می دهد. براي بهره وري بیشتر از طغیان هاي سیلابی و آوردهاي كوتاه مدت رودخانه هیرمند مخازن چاه نیمه بعنوان تامین كننده تاخیري براي آب كشاورزي و شرب مورد استفاده قرار می گیرند.كه به تدریج جهت مصارف كشاورزي رها سازي می شود. زیرساخت هاي موجود جهت انتقال وتوزیع آب ذخیره شده در مخازن چاه نیمه منحصراً در اختیار شبكه كانال هاي اصلی براي فقط حدود 35 درصد اراضی دشت ( 45000 هكتار) وجود داشته كه خود بدلیل قدمت طول عمر و ازكار افتادن كلیه سازه هاي تنظیم و تحویل آب و همچنین حجم رسوبات سالیانه نهشته شده در شبكه و از طرفی استفاده از انهار سنتی در توزیع آب باعث شده كه توزیع مكانی و زمانی آب رها سازي شده از مخازن چاه نیمه امكان پذیر نبوده و عملاً با راندمان 30 درصد و پایین تر به مصرف برسد. در این تحقیق با بررسی آمارهاي موجود جمعیت بهره برداران و مساحت اراضی كشاورزي و توزیع آن در هر یك از سه شهرستان زابل، زهك و هیرمند سعی شده تعیین شاخصه هاي مناسب سهمیه بندي آب فراهم گردد. در كنار این دو شاخص، كیفیت منابع خاك نیز مورد بررسی قرار گرفته و مقدار درجه اهمیت آن بعنوان شاخص دیگر مورد بحث واقع شده است. و راهكارهاي بهینه سازي مصرف آب با رویكرد اتخاذ روش مناسب انتقال وتوزیع آب در دشت سیستان بررسی شده است. واژه هاي كلیدي ، ، ، ،