موانع توسعه دموكراسي در عراق

مساله دموكراسی در عراق به مسائل و بحران های قومی در این كشور در نسبت با سیاست و حكومت باز می گردد و از این رو مساله ای مرتبط با هویت ملی آن كشور است. گزاره مركزی این مساله، قاعده دیر پاسی حاكمیت اقلیت عرب سنی بر شیعیان و كرد ها تا پیش از فروپاشی رژیم بعث است كه عمدتا0 به واسطه خشونت بی حد و حصر سیاسی اعمال می شد. اقتدارگرایی دولت در این دوره با تكیه بر نهادهای نظامی و سرویس های امنیتی موجب سخت جانی گفتمان دیكتاتوری در عراق گشته و تحولات ریشه ای را در این كشوربرای افتادن در مسیر دموكراسی با چالش های فراوان مواجه كرده است. نهادهای دموكراتیك تا قبل ازحمله آمریكا به عراق و سقوط صدام بیشتر به طور تشریفاتی عمل كرده و در عمل تحت سیطره دولت مطلقه این كشور بوده اند. با فروپاشی نظام دیكتاتوری در عراق چالش های ناشی ازفقدان وجود دولت مركزی جامعه عراق را دچار فاز جدیدی از بحران های امنیتی كرد. اما با حضور نظامیان آمریكایی این بحران ها كنترل شده اند. فضای سیاسی در این كشور بعد از سقوط صدام آن طوری كه باید نتوانست دموكراتیزاسیون را به ارمغان آورد. جامعه چند پاره عراق با شكاف های عمیق فرهنگی و تاریخی فرآیند دموكراسی را بیشتراز آن كه نظامی فراقومی جلوه دهد، آن را در مسیر مطالبات قومی خود ترجمه كرد. فرهنگ سیاسی مبتنی بر انگیزش های قومی در عراق مانع از ظهور تفكری ناب و فرا قومی برای بهره گیری از فضای جدید جهت پیشبرد دمو كراسی در عراق شد. در واقع دولت اقتدارگر و فرهنگ سیاسی غیر دموكراتیك در عراق متغیر های مستقلی هستند كه ثبات مبتنی بر انگیزش های دمكراتیك را با چالش مواجه كرده اند. مهمترین دلایل یا فرضیه ها در ارتباط با گسترش خشونتها و عدم تحقق دموكراسی در عراق پسازسقوط صد ام عبارتند از: 1 -بحرانهای هویت، یكپارچگی ومشروعیت ریشه دار و از پیش موجود ناشی ازملت سازی تحمیلی و الیگارشیك در عراق از دهه 1920 به این سو؛ 2 -بنیان غیر دموكراتیك و غیر مدنی احزاب و گرو هبندی های سیاسی واجتماعی و غلبه باورها و فرهنگهای خشونت طلب فرقه ای، قومی -زبانی و مذهبی بر آنها؛ 3 -ناكامی حكومت ضعیف و شكننده درتحقق بخشیدن به حكمرانی خوب با شاخص هایی مانند ایجاد امنیت، اشتغال و خدمات رسانی در ابعاد گوناگون و 4 -استمرار حضور و برخورد خشن نیروهای نظامی آمریكا و هم پیمانان آن با مردم عراق و افشای اهداف واقعی و پنهانی آنها در این كشور. در این تحقیق سعی بر آن است كه با استفاده از رویكرد تبیینی علی -تاریخی و عمدتا0 جامعه شناختی سیاسی به ریشه یابی عوامل موثر در شكل گیری دولت اقتدارگرا و بر شماری ویژگی های فرهنگ سیاسی در عراق به تبیین موانع تحقق دموكراسی در عراق پرداخته شود.