نقش فيروزآبادي درعلم سوره شناسي باتكيه بر كتاب بصائر ذوي التميز

مجدالدين فيروزآبادي (م.729)در بخشي از كتاب بصائر ذوى التمييز، با تفكيك 114 سوره قرآن، مطالبي را در خصوص علم سوره شناسي بيان نموده است. مساله مورد پژوهش در اين مقاله اين است كه نقش فيروز آبادي در علم سورہ شناسي چيست. نتايج تحقيقات نشانگر اين است كه فيروز آبادي با تقسيم هر سوره به هشت بخش، به مكان نزول سوره، عدد آيات و كلمات، فواصل آيات، نامهاي سوره، مقاصد سوره ها، ناسخ و منسوخ، متشابهات و فضائل سور مي پردازد. بخشي از مطالبي كه فيروزآبادي در خصوص سوره ها بيان مي كند در آثار گذشتگان وجود داشته است اما بخشي ديگر، از جمله مقاصد سوره ها از مشخصات سوره شناسي فيروزآبادي است. فيروزآبادي معتقد است كه هر سوره از موضوع يا موضوعات متعددي تشكيل شده است كه او از آنها، باعنوان مقاصد سوره نام مي برد. در بخش متشابه سوره- كه به آيات مي پردازد كه شبيه يكديگرند ولي در سوره هاي گوناگون قرار دارند- فيروز آبادي به مساله مخاطبان هر سوره و علت كاربرد هريك از اين آيات در سوره هاي مختلف مي پردازد. اين دو بخش از كار فيروزآبادي، نزديك به ديدگاههايي است كه معاصران ذيل عنوان سبك شناسي و در پرتو علم زبانشناسي ارائه كرده اند. اين بخش از علم سوره شناسي كه در واقع، غايت تمامي علوم قرآنيي است كه به عنوان مقدمه در جهت شناخت قرآن بكار مي روند، كه با نگاه به مخاطبان - مكي و مدني براي هر سوره اسلوب و سبك بياني خاصي در نظر مي گيرد. هر چند كار فيروزآبادي در برخي از موارد، عاري از اصطلاحات و بالندگي كارهاي معاصران است، ولي با چارچوبي كه فيروزآبادي براي اين علم در كتاب بصائر بوجود آورده، باعث شده كه كتاب او امروزه، مورد رجوع متخصصان در زمينه علم سورہ شناسي قرار گيرد.