بررسي و نقد روانكاوي قصيده «رجال أبطال» با تكيه بر نظريه سطوح شخصيت

امروزه ادبيات ارتباط تنگاتنگي با علوم مختلف از جمله علم روان شناسي دارد و نقش روان شناسي در آن از جنبه هاي مختلف قابل بررسي است. در اين ميان نقد و بررسي سطوح شخصيت از نظريه هاي مدرن نقد ادبي و مبتني بر اصول و مباني روان شناسي است كه توسط فرويد بنيان گذاري شد. وي فرايندهاي ذهني كودكي تا پايان عمر هر فرد را به سه الگوي نهاد، خود و فراخود تقسيم نمود، و توضيح داد كه خود فرد همواره درگير تعارضات بين دو بخش نهاد و فراخود و ارزش ها است. در پي اين دريافت، ناقدان به آثار هنري و ادبي نگاه تازه اي افكندند و تحليل گران تلاش كردند از طريق متن و يا اثر به روان خالق آن پي ببرند. در اين ميان برخي آثار به شكل بارزتري بيانگر اين تعارضات هستند كه از آن جمله قصيده رجال أبطال از سيد فضل الله ميرقادري شاعر معاصر ايراني است. پژوهش حاضر به بررسي و بيان تعارضات و كشمكش هاي بين اين سه نهاد، و نمود آن در وجود خالق اثر مذكور مي پردازد. رجال أبطال (قهرمانان) از جمله قصايد پرمغز سيد فضل الله ميرقادري در مجموعه شعري وي با عنوان أشواك علي طريق المجد است، كه آن را به ياد شهداي انقلاب اسلامي و دفاع مقدس سروده است. قصيده نامبرده شده بيانگر حال شاعر و تاسف وي از جاماندن از قافله شهيداني است كه در ميدان نبرد كنار آن ها بوده است. نتيجه بررسي و واكاوي شخصيت اصلي اين قصيده كه در حقيقت نمايانگر روان خود شاعر است، نشان مي دهد كه خود شاعر همواره به سبب تعارضات بين نهاد و فراخود و دنياي بيرون در اضطراب بوده است، اين امر را مي توان از مونولوگ ها موجود در شعر او دريافت. چنن اضطراب ها و استر س هايي شاعر را به بهره گيري از برخي مكانيزم ها چون سرزنش كردن، غرغر كردن، فاجعه سازي، نشخوار فكري واداشته است و بدين وسيله خود وي كنترل و نظارت ساختار را برعهده گرفته و سعي كرده است از فشار رواني رهايي يابد.