بررسي عملكرد عمليات پخش سيلاب گربايگان فسا در ترسيب كربن به منظور اصلاح تغييرات اقليمي

Evaluation the efficiency of Gareh Baygone floodwater spreading practices on carbon sequestration for climate change mitigation

افزايش سالانه 1/7 درصدي غلظت گازهاي گلخانه اي كربني هوا در اثر قعاليت هاي صنعتي و كشاورزي، باعث گرم شدن زمين به ميزان 1/4 درجه سانتيگراد در قرن جاري شده است. اين امر باعث تشديد روند تخريب منابع طبيعي و منابع خاك، آب بويژه در مناطق خشك و نيمه خشك كشورمان خواهد گرديد. تغيير اقليم تهديدي جدي براي پايداري كشاورزي، منابع طبيعي، منابع پايه، محيط زيست، سلامت انسان، امنيت غذايي و فعاليت هاي اقتصادي است. اين عارضه اثر گرمايش جهاني ناشي از اثر گلخانه اي تشديدي است. گاز گلخانه اي CO2 محصول فعاليت هاي صنعتي و كشاورزي مي باشند. غلظت اين گاز در جو با سرعتي بيش از ppm 1/5 در سال در حال افزايش و در آستانه رسيدن به مرز بحراني ppm 450 مي باشد. راهكارهاي تكنولوژيكي جهت اصلاح تغييرات اقليمي، صرفا معطوف به كاهش توليد CO2 بوده و محدود به توسعه منابع انرژي غيركربني مي باشند. محققين بر اين باورند، عامل اصلي پديده تغيير اقليم كه آثار زيانباري براي بشر دارد، افزايش غلظت گازدي اكسيد كربن در جو است. بيشتر كشورها كاهش ميزان اين گاز را از طريق مهار توسعه صنعتي و استفاده از شيوه هاي مصنوعي، به دليل عدم توجيه اقتصادي، مناسب نمي دانند. با توجه به توان مناسب ذخيره كربن در بافت هاي گياهي و خاك، اين راه كار در دهه هاي اخير مورد توجه جدي قرار گرفته است. ترسيب كربن در عرصه هاي طبيعي روشي منطبق با اصول توسعه پايدار بوده و تنهي راهكار شناخته شده براي كاهش كربن اتمسفري و اصلاح وضع موجود است. اين تحقيق با هدف ارزيابي و تعيين كمي اثرات عمليات سازه اي و مكانيكي آبخيزداري (نظير پخش سيلاب) در گربايگان فسا سبب بهبود وضعيت آب و خاك منطقه گرديده است و به يكي از مكان هاي با ارزش ترسبب كربن تبديل گرديده است. به منظور ارزيابي نقش آنها در ترسيب كربن، ميزان ذخيره كربن خاك و 2 گونه ي گياهي غالب Heliantimum lippi، Artemisia sieberi در دو شبكه از شبكه هاي پخش سيلاب گربايگان اندازه گيري شد. گربايگان فسا در 50 كيلومتري جنوب شرقي فسا، ميان جهرم و فسا، بين عرض هاي شمالي́ 35 ˚ 28 و́ 41 ˚ 28 و طول هاي شرقي كه́ 53 ˚ 53 و́ 57 ˚ 53 جاي گرفته است ، ارتفاع محل از سطح دريا 1160 – 1120 است. كل ميزان كربن ترسيب شده در اندام هاي هوايي و زيرزميني گونه Heliantimum lippi 7/76 كيلوگرم در هكتار است كه از اين مقدار 6/35 كيلوگرم در اندام هوايي و 1/41 كيلوگرم در ريشه ترسيب شده است. كل ميزان كربن ترسيب شده در اندام هاي مختلف Artemisia sieberi 6/89 كيلوگرم در هكتار است كه از اين مقدار، ميزان 5/74 كيلوگرم در اندام هوايي و 1/15 كيلوگرم در ريشه ترسيب شده است .ميانگين ترسيب كربن خاك در محل وقوع پخش سيلاب (جنگل انبوه، جنگل تنك) به ترتيب 33/18 و 21/7 تن در هكتار مي باشد. اين در حالي است كه ميزان ترسيب كربن خاك در مناطق شاهد 9/93 تن در هكتار مي باشد. پخش سيلاب سبب بهبود وضعيت خاك و سبب باروري آن گرديده است و ميران ترسيب كربن 2/7 برابر نسبت به شاهد مي باشد.

Increasing of 1.7 percent annually greenhouse gases concentration by industrial and agricultural activities, has been causing global warming about 1.4˚c in this century. This matter accelerates natural resources and soil degradation especially in arid and semi arid regions of Iran. Climate changes pose a serious threat to the agriculture sustainability, natural resources, environment, human health, food security and economic activities. The adverse effects of global warming caused by the greenhouse effect accelerating. Carbon dioxide gas is the product of industrial and agricultural activities. Concentration of CO2 in atmosphere is accelerating over 1.5 ppm in the year and it is nearly to reach risk level of 450 ppm. Methods for improvement changes solely focused on CO2 reduction. Researchers believe that the main factor for climate change process has disastrous effects on human is because of increasing CO2 concentration in atmosphere. Carbon sequestration in natural environment is a method base on sustainable development is a known strategy for reducing of carbon dioxide. The main objective of this research is investigation of carbon sequestration due to flood water operating practices. Artificial recharge of ground waters through floodwater spreading in Gareh Baygane plain caused to improve soil and water situation and has been this area to valuable places for carbon sequestration. Tow plants species was selected to assessment their roles on soil carbon sequestration in tow floodwater spreading system in Gareh Bygone plain. This area located 50 kilometer south east of Fars. The total carbon in Gareh Baygane by dominate species shrub is 7.7, 6.8 ton per hectare respectively. Soil carbon sequestration in floodwater spreading system is casual to improve soil condition and made it fertile. Carbon sequestration content is about 2.7 fold more than control.