فراهنجاري دستوري در هشت كتاب سهراب سپهري (با تكيه بر چهار كتاب نخست)

فراهنجاري، هنجار گريزي، هنجارشكني، هنجارستيزي، آشنايي زدايي، غريب سازي، برجسته سازي و ... اصطلاحات نويني هستند كه گاه در معنا و كاربردي معادل هم و گاه با اندكي تفاوتي در معنا و كاربرد، در نقد ادبي معاصر (نقد شكل گرا يا ساخت گرا)، به عنوان كاركردي هنري و سبك ساز، در بررسي و تحليل آثار بزرگ و متون ادبي گذشته و حال، مورد توجه منتقدان و نظريه پردازان قرار گرفته اند. در شاخه اي از اين نوع نقد، اثر ادبي از نظر ميزان انحراف از قواعد و قوانين حاكم بر زبان معيار، ارزيابي مي شود. آنچه با عنوان فراهنجاري دستوري با اصطلاحاتي معادل آن ناميده مي شود، در سخن بسياري از شاعران و نويسندگان قديم و جديد مصاديقي دارد. سهراب سپهري، در زبان شعري خود، با ساخت و كاربرد هنجارشكنانهي مقوله هاي مختلف دستوري نظير اسم، صفت، فعل، و ... در سطح واژگاني (صرفي) و نيز هنجارگريزي هايي نظير كاربرد هنري صفت، كاربرد اسم به جاي صفت، جابه جايي ضمير، كاربرد ضمير به جاي اسم، تغيير مقوله ي قيد، كاربرد نامتعارف قيد، حذف اجزاي مختلف جمله و.... در سطح نحوي، راهي براي زدودن غبار عادت از زبان تكراري و عادي شعر مي يابد و اين شيوه را با هدف جذابيت بخشيدن و زيبايي و برجسته سازي شعر خويش به كار مي برد. بسامد بالاي برخي از اين هنجار گريزي ها، زبان شعر وي را از زبان ديگر شاعران متمايز مي كند. در اين پژوهش با بررسي مصاديقي از انواع فراهنجاري هاي دستوري در دو سطح صرفي و نحوي در شعر سپهري، سعي بر آن شده تا نشان داده شود كه سپهري چگونه با شكستن قواعد زبان خودكار و عدول از هنجار عادي و منطقي آن، به برجسته سازي شعر خود پرداخته است.