نظريه "مبادي هدايت رفتار" مهر

مطالعه و پيش بيني رفتار انسان همواره مورد توجه دانشمندان علوم رفتاري بوده و در اين خصوص نظريه هاي فراواني مطرح شده است. از آنجا كه پيش بيني عوامل و عناصر مقدماتي مؤثر بر رفتار امكان برنامه ريزي و تدارك اوليه فعاليت هاي آموزشي از جمله برنامه هاي ترويجي را فراهم مي آورد اين امر مورد توجه دانش پژوهان اين رشته نيز قرار گرفته است. در سال هاي اخير پژوهش هاي فراواني مبتني بر بنيان هاي نظري غربي در ايران اجرا شده است، كه با توجه به اهميَت موضوع نياز به تدوين نظريه اي سازگار با فرهنگ بومي احساس گرديد. اين تحقيق تلاش كرد تا برمبناي آموزه هاي مذهبي و منابع فرهنگي بومي الگويي را طراحي وبا بررسي تجربيات نظريه پردازان غربي آن را تكميل نمايد. مباحث و مقولات داخلي بيشتر تحت عنوان “مبادي رفتار” و رايج ترين نظريه بيگانه “نظريه رفتار برنامه ريزي شده” آيزن مورد استفاده قرارگرفت. با واكاوي منابع مرتبط با اين دو جريان و نقد علمي آنها توانمندي و نقاط ضعف آنها مشخص گرديد و در طراحي الگوي مطلوب بكار گرفته شد. اين الگو كه الگوي “مبادي هدايت رفتار” ناميده شد از چند نظام علَي يا مقدماتي، شناختي، انگيزشي احساسي، ارادي، و رفتاري كنشي تركيب شده است. براي تعيين كارآمدي و توانمندي آن ، بويژه تعيين روابط و همبستگي بين عناصر آن، لازم بود افزون بر توجيه هاي منطقي خاص نظرات مبادي رفتار از مطالعات تجربي معمول در تحقيقات نظريه رفتاربرنامه ريزي شده نيز استفاده گردد. براي اين منظور در چند سال اخير تعدادي از طرح هاي تحقيقاتي دانشجويان ارشد و دكتري با بكار گيري تمام يا قسمتي از اين الگو اجرا گرديد، كه در اين مطالعه 11 مورد انتخاب و با انجام يك فرا تحلبل نسبت به تبيين عناصر هر يك از نظام هاي مذكور، و تاييد و اعتبار يابي الگو اقدام گرديد، كه نتايج اين بررسي رضايت بخش تلقي شد. لذا ضمن معرفي اين نظريه و الگو به جامعه علمي كشور، توصيه مي شود كه محققين و پژوهشگران ايراني با توجه به موضوع مورد تحقيق و ديگر شرايط،عناصر و عوامل ذيربط الگوي مطلوب خود را از الگوي “مهر” استخراج و مبناي كار مطالعاتي قراردهند و با ارايه تجربيات ميداني و نقدهاي عالمانه خود در روند تكاملي اين الگو مشاركت فرمايند