بررسي مباحث كلامي در قصايد خاقاني

علم كلام علمي است كه درباره اعتقادات ديني به شيوه استدلال، بحث و گفت و گو مي كند و به طور كلي، كلام علمي است در باب اصول دين و رفع شبهات ديني. از آنجا كه عرفان و كلام از موضوعات مهم علوم اسلامي هستند و به دليل نزديكي علم كلام و عرفان، عرفاي بزرگي كه صاحب آثاري به نظم و نثر هستند نيز در آثار خود، علاوه بر عرفان به علم كلام هم توجه داشته اند و مباحث كلامي را در آثار خود بيان نموده اند. خاقاني نيز از اين امر مستثني نبود و در آثار خود از جمله در ديوان اشعار، اشاراتي در باب علم كلام آورده است. در اين پژوهش، كوشش مي شود، ابتدا مباحث علم كلام مورد مطالعه قرار گرفت، سپس ديوان اشعار خاقاني بررسي شد و ابياتي كه با مباحث علم كلام مانند ذات خدا، صفات خدا، جبر و اختيار قضا و قدر، رؤيت، نبوت، خلافت و امامت معاد و مسائل ديگر كلامي منطبق است، استخراج گرديد. آنگاه، اين ابيات را بر اساس موضوع طبقه بندي كرده و در نهايت، به تحليل و بررسي اين مفاهيم پرداخته شد و با توجه به نتايجي كه به دست آمد افكار كلامي خاقاني به مكتب اشاعره بسيار نزديك است.