بررسي سبك شناختي غزليات انوري ابيوردي

انوري در مجموع 322 غزل سروده است كه نسبت به حجم ابيات ديوان و در مقايسه با قصايد و مقطعات وي، از بسامد قابل توجهي برخوردار است.. غزل انوري، داراي زباني ساده و به دور از هرگونه تعقيد و ابهام در كلام است. از منظر ساختار زباني، غزلي فارسي گرا است و به استفاده از واژگان ساده نسبت به واژگان مركب و همچنين واژگان فارسي نسبت به واژگان عربي تمايل بيشتري دارد. در محور نحوي، تا آنجايي كه امكان داشته است، ابيات را در رم و هنجار دستوري زبان فارسي سروده است اما در بسياري از موارد هم از اين هنجار عدول كرده است كه تقدم مفعول، تأخير مفعول، تأخير متمم، تقدم فعل بر اجزاي جمله و... از نمونه هاي آن هستند. انوري از 9 بحر و 23 وزن مختلف در سرايش اشعار خويش بهره برده است. در سرايش 21 غزل از اوزان دوري بهره برده كه نشان از غناي موسيقايي غزليات وي دارد. از ميان آرايه هاي معنوي بديع بيشتر به ايهام، ايهام تناسب و تضاد نظر داشته و حس آميزي نيز در اشعار وي از بسامد نسبتا بالايي برخوردار است. از ميان عناصر تصويرساز، به تشبيه آن هم از نوع تشبيه حسي به حسي، بيش از ساير عناصر علاقه داشته است. استعاره نسبت به تشبيه از بسامد كمتري برخوردار است اما نسبت به كنايه در سطح بالاتري قرار دارد. مضمون غزليات انوري عاشقانه است اما معشوق در مقام والايي قرار ندارد و از حد يك كنيز زرخريدفراتر نمي رود. مضامين عشقي بيان شده بسيار سطحي و مبتذل است و گاه شاعر معشوق مذكر را خطاب قرار داده است. در اين مقاله به بررسي سبك غزليات انوري در سه سطح زباني، ادبي و فكري پرداخته شده است.