بررسي جلوه هاي انديشه در ادبيات متعهد، در ايران و جهان

از پيدايي خط در جوامع بشري، بيش از پنج هزار سال و از آغاز آفرينش ادبيات مكتوب، بيش از سه هزار سال مي گذرد. آثار ادبي، بازتاب ديدگاه ها و انديشه هاي نويسندگان آنها و همچنين بازتابي از باورها و عقايد مردم جوامعي بوده است كه اين نويسندگان در آنها زيسته اند. ادباي كهن در سروده ها و نوشته هاي خود غالبا به ترسيم آرمان ها و آرزوهاي بشري پرداخته اند و در آثار آنان مي توان نوعي تعهد به قوم، ميهن، باور مذهبي و يا اصول اخلاقي معيني را بازيابي كرد. چنين تعهدي را به عنوان نمونه در اشعار هومر، فردوسي، مولوي، سعدي و يا شكسپير در ميان قدما و به ويژه در آثار ژان پل سارتر در ميان معاصران مي توان جستجو كرد. مباحثي كه از پي مي آيد، نظريه ها و ديدگاههاي گوناگون در باره تعهد و يا عدم تعهد را در ادبيات بررسي مي كند و نمونه هايي از ادبيات متعهد را از ديرباز تا امروز به بوته نقد و تحليل مي گذارد. هدف نويسنده آن است كه مفهوم تعهد را از سطح فلسفي، ايدئولوژيك و سياسي يا اخلاقي در سطح تفكرات شخصي نويسنده بررسي كند و لزوم تعهد را در معناي جبهه گيري هاي شديد و تند اجتماعي مطرح نكند. اين مقاله بر آن است كه مقوله ي تعهد در ادبيات را از هنگام ظهور آثار ادبي كهن تا امروز، به بوته ي نقد بگذارد تا به پاسخ اين پرسش برسد كه اصولا آيا ادبيات در ذات خود مي تواند بدون هر گونه تعهد يا جانبداري از انديشه و يا مرامي پديد آيد و اصولا آيا نويسنده يا شاعر قادر است اثري بيافريند كه عاري از گرايش به سوي انديشه اي خاص باشد؟ نتيجه اي كه مولف از طرح اين گفتار ارائه مي كند، توافق بر دستيابي به تعريفي شخصي از تعهد در كنار تعريف اجتماعي آن است.