نقد نظريه علمي نياز گياهان به درجه روز رشد مشخص براي انتقال از مرحله رشد رويشي به رشد زايشي: مطالعه موردي كنجد (Sesamum indicum L.) در شرايط آب و هوايي شرق خوزستان

Review on plant needing to specific growth degree day for shifting from vegetative to reproductive stage: a case study of sesame under eastern weather condition of Khuzestan

يك آزمايش در شهرستان رامهرمز اجرا گرديد تا ميزان دريافت درجه روز- رشد كنجد در تاريخ كاشت­هاي مختلف مورد مقايسه قرار گيرد و مشخص شود كه آيا در كنجد انتقال از مرحله رشد رويشي به رشد زايشي با دريافت درجه- روز رشد تناسب دارد يا خير. آزمايش به صورت بلوك­هاي كامل تصادفي در سه تكرار پياده شد. كنجد در سه تاريخ شامل 15 تير، 15 مرداد و 15 شهريور كشت گرديد. ميزان دريافت درجه روز رشد از زمان استقرار گياهچه تا زمان ورود گياه به مرحله گلدهي و همچنين ارتفاع بوته محاسبه شد. نتايج نشان داد كه كنجد در هر سه تاريخ كاشت وارد مرحله گلدهي شد به طوري كه در تاريخ كاشت­ هاي اول، دوم و سوم، گلدهي به ترتيب بعد از 42، 28 و 16 روز رخ داد. بين تاريخ كاشت­ هاي مختلف از نظر ميزان درجه روز-رشد و ارتفاع بوته تفاوت معني­ داري در سطح احتمال يك درصد وجود داشت. به طوري كه تاريخ كاشت 15 تير با 1080 و تاريخ كاشت 15 شهريور با 341 به ترتيب بيشترين و كمترين ميزان دريافت درجه روز-رشد را دارا بودند. ارتفاع بوته در تاريخ كاشت 15 تير (حدود 95 سانتي متر) حدود 84 درصد بيشتر از تاريخ كاشت 15 شهريور (حدود 16 سانتي متر) بود. از آنجا كه در تاريخ­ كاشت­ هاي مختلف، علي رغم وجود تفاوت در ميزان دريافت درجه روز-رشد و ارتفاع بوته، كنجد وارد مرحله گلدهي شد، بنابراين، نمي­توان اثر دما بر گلدهي كنجد را به دريافت درجه روز-رشد مشخص مستلزم نمود.

A field experiment was carried out in Ramhormoz during 2014-2015 to evaluate the amount of growth degree day of sesame crop in different planting date. The experiment was carried out based on RCBD with three replications in which sesame was planted in three planting date (including July 5, August 5 and September 5) and the amount of growth degree day was calculated for the recent planting date from seedling establishment to the initial of flowering stage. The plant height of sesame was also recorded for three planting dates. The results indicated that sesame flowering occurred in three planting date where for the first, second and third planting date it was lasted 42, 28 and 16 days from sesame seedling establishment to flowering beginning stages, respectively. There was a significant difference (P ≤ 0.01) between planting dates in terms of plant height and growth degree day. The planting date of July 5 and September 5 (with the growth degree day of 1080 and 341) had the highest and lowest growth degree day, respectively. The planting date of August 5 received 692 growth degree day from seedling establishment to flowering stage. Plant height at the planting date of July 5 (approximately 95 cm) was 84 percent more than that of September 5 planting date which had the height of 16 cm. Since in different planting dates, sesame reached to its flowering stage despite of different growth degree day and plant height, sesame flowering is not unfolded by growth degree day.