هزار و يك شب صَنيع المُلك

تصوير از ابتدا تا به امروز نقش انتقال و درك مفاهيم را در زندگي بشر ايفا نموده است و انسان ها هميشه سعي داشته اند ذهنيات و علوم خود را به ديگران انتقال دهند. انتقال مفاهيم در هنر ايران بواسطه نگارگري و كتابآرايي و با نگاهي فاخر به انجام رسيده است. در دو قرن معاصر، چاپ سنگي يكي از روش هايي بوده كه انسان را در اين امر ياري داده و توانسته است به راحتي (نسبت به شيوه هاي ديگر) و با هزينه اي كم، انسان را در انتشار مطالب و تصاوير مورد نظر خود، ياري رساند. در روش چاپ سنگي امكان استفاده از خطِ خوشِ خطاطان و تصاوير هنرمندان (تصويرگران)، فراهم مي شده؛ به طوري كه مؤلفان توانسته اند كتب خود را هم چون كتب خطي در نسخه هاي متعدد به چاپ برسانند. تصويرگري نسخه هزار و يك شب كه بدون شك از آخرين تلاش هاي موفق در زمينة كتاب آرايي و كارِ گروهي در هنر ايران است موضوع اين تحقيق خواهد بود. اين پژوهش تاكيد مي كند كه صنيع الملك در برگرداندن نشانه هاي متني به نشانه هاي تصويري در خلق اثر، آگاهانه از نشانه هاي فرهنگي زمانة خود سود جسته است (كه از موارد نادر و كمياب در هنر نگارگري ايران است). گردآوري مطالب به روش كتابخانه اي بوده و در مقاله از شيوۀ توصيفي - تحليلي براي تحليل نگاره هاي نسخه خطي هزار و يك شب صنيع الملك استفاده شده و مشاهده گرديد كه در اين تصويرگري ها نشانه هاي فرهنگي (به ويژه فرهنگ ايراني) مانند فضاها، شخصيت ها، پوشاك و ... به كار رفته است.