بررسي و تحليل نظام هندسي پيمون و مستطيل طلايي ايراني در خانه هاي قاجار اصفهان

سخن از خانه در معماري سنتي ايران، اشاره به استفاده از مستطيل طلايي ايراني و گز و پيمون را به دنبال دارد. تناسب طلايي ايراني از مستطيل داخل يك شش ضلعي به دست مي آيد و شكل حياط، پنج دري، سه دري و عناصر ديگر بر مبناي همين تناسب بوده است. يك مستطيل كه تناسب اضلاعش برحسب تناسب طلائي تنظيم شده است، بعنوان » مستطيل طلايي « شناخته مي شود. اگر يك مربع بر روي ضلع كوچكتر اين مستطيل احداث كنيم قسمت باقيمانده از مستطيل اصلي دوباره همان مستطيل طلايي خواهد بود ولي با مقياس كوچكتر. اين عمل مي تواند بي نهايت بار تكرار شود و تصاعدي از مربع ها و مستطيل هاي طلايي ايجاد كند. جهت بررسي صحت اين فرضيه، مطالعه فضاهاي پنج دري، سه دري و حياط در نه خانه ي تاريخي شهر اصفهان مربوط به دوره ي قاجار،صورت گرفته است. پژوهش حاضر توصيفي_تحليلي است و درجمع آوري اطلاعات، از روش كتابخانه اي و تحليل نرم افزاري توامان، بهره گرفته شده است. ابعاد و اندازه فضاها و داده هاي آماري به كمك نرم افزار spss مورد تحليل قرارگرفته و جهت تعيين نرمال بودن داده هاي بدست آمده از آزمون كولموگروف اسميرنوف استفاده شده است. با توجه به اين كه نتايج آزمون، غيرنرمال بودن آنها را تأييد كرد، با استفاده از تبديل باكس كاكس داده ها به توزيع نرمال تبديل و براي آزمودن فرضيه ها از آزمون t و جهت فرض برتري نظريه گز و پيمون و مستطيل طلايي ايراني از نسبت ضريب تغييرات استفاده شد. در نهايت، با توجه به نسبت ضريب تغييرات، نظريه گز و پيمون نسبت به مستطيل طلايي ايراني اختلاف كمتري داشته و به واقعيت نزديكتر است و فرضيه استفاده از مستطيل طلايي ايراني در خانه هاي مورد مطالعه، رد شد. استنباط نگارندگان اين است كه با نگاه به شرايط واقعي و الگوي پلان خانه هاي اصفهان، ميزان اندك خطاي موجود در نظريه گز و پيمون نيز به علت نوع تفكيك و تقسيم بندي زمين ها مي باشد و طراحان با اين وجود، مي كوشيدند نسبت فضاهاي مهم خانه را به مقدار حسابي "گزو پيمون" نزديك كنند .