تبين ساختاري كاركردي شهر هاي اسلامي - ايراني

شهر اسلامي پيش از آن كه منزل گاهي براي قافله هاي عازم نواحي دوردست يا رباطي براي حمايت از مؤمنان در برابر هجوم دشمنان باشد مامن شيوه اي از زندگي بود كه در آن همگان در تصميم گيري و اجراي امور مشاركت داشتند. سيماي جغرافيايي شهرهاي دنياي اسلام خود آيينه اي است بر مظاهر تمدن اسلامي، در سير تاريخي اسلام گرايي در قلمروهاي اسلامي شهرهاي بزرگي رشد يافتند كه شهرهاي كانوني اسلام را از هر حيث پشت سرنهادند و شمار شهرهاي كوچك و متوسط نيز افزونتر شد. پيشتر تأثير آيين مقدس اسلام را در نامگذاري هاي شهرها و روستاها مطرح كرديم و اينك برآنيم تا تأثير اسلام را بر سيما و بافت شهرها پي گيريم و بطور كلي شهر در دوره هاي قبل از اسلام و در ايران باستانف طي دوره اي نسبتاً طولاني، تحول تدريجي خود را از نظامي تا اجتماعي پشت سر نهاد و تغيير شكل يافت. اين تغييرات در ساختار اجتماعي- اقتصادي و با تغيير در ساختار فيزيكي در بخش هاي زير تحقق يافته است. 1)كهن دژ كه هسته اول شهر را تشكيل مي داد و شامل قصر يا كاخ امپراتوري و بخش نظامي بود. 2)شارستان (شهرستان) كه محلات شهر را به وجود مي آورد و محصور بود. 3)بخش بيروني شهر كه «سواد» يا حومه خوانده مي شد و شامل مزارع و باغات بود. شهر اسلامي از تقدس خاصي برخوردار است و بايد در جهت گسترش امنيت شهروندان آن از هر نظر كوشيد. مقاله حاضر، بر آن است تا به بررسي شهر و ويژگي هاي شهر اسلامي را بررسي كند. براي رسيدن به اين مهم لازم بود تا مقوله شهر شناسي از جنبه هاي نظري و ديدگاه هاي مرتبط با آن مطالعه شود.