(از پروژه هاي بزرگ مقياس تجاري تا فضاهاي عمومي در شهر ( نمونه موردي: مجتمع تجاري اداري آرميتاژ گلشن مشهد

(From large scale commercial projects to public urban spaces (case study: Armitage commercial -official complex in Mashhad

باتغيير نيازها به واسطه تغيير سبك زندگي، فضاهاي تجاري نيز دچار دگرگوني در الگوها شده اند، به طوري كه فضاهاي كوچك تجاري كه در چند دهه گذشته در امتداد خيابان ها قرارداشتند، به مرور و متاثر از شرايط اجتماعي و اقتصادي در حال جايگزيني با فضاهاي متمركز بزرگ اند. اين دگرگوني الگو در كشورهاي توسعه يافته در يك گذار زماني منطقي تكامل محقق شده است تا در رقابت با ديگر الگوهاي فضاهاي تجاري بتوانند - مخاطبان خود را افزايش دهند. همچنين در ادبيات نظري منتشر شده نيز نسبت به تبعات منفي آن مطالب زيادي بخصوص در دهه اخير منتشر شده است. تقليد اين الگو در ايران، با فاصله زماني معناداري معمول شده است. پرسش اين است كه اگر اين مجتمع ها جايگزيني براي زندگي تجاري خياباني به شمار مي آيند، آيا در فرآيند طراحي و بهره برداري آنها به اين موضوع توجه شده است؟ آيا اين مجتمع ها مي توانند پاسخگوي كيفيت عمومي بودني باشند كه زندگي تجاري خياباني آبستن آن است؟ اين مطالعه با بررسي نمونه هاي موردي در شهر مشهد باهدف بررسي - - اين موضوع و ايجاد حساسيت و پرسش درباره جايگاه اين مجتمع هاي تجاري بزرگ مقياس براي فراهم كردن نوعي فضاهاي عمومي نوظهور پرداخته است. از بين اين نمونه ها باتوجه به محدوديت هاي تعريف شده، نمونه آرميتاژ كه مجتمعي تازه تاسيس است، انتخاب شده است. روش مطالعه در پاسخ به اين پرسش نيز از نوع توصيفي است. براي گردآوري اطلاعات هم ضمن بررسي منابع مكتوب در ارتباط با موضوع، مدلي براي ارزيابي ميزان قابليت عمومي بودن مجتمع هاي تجاري بزرگ مقياس پيشنهاد شده كه براي ساخت اين مدل از نرم افزارهاي اكسپرت چويس و ابزار منطق فازي در برنامه "متلب" به صورت مكمل استفاده شده است. مولفه هاي اين مدل شامل "زمينه" "فعاليت" "تسهيلات حمايتي" "اجتماعي بودن" "ايماژ و هويت" است. پس از ارزيابي و بحث در خصوص نمونه مورد بررسي، پيشنهادهايي براي ارتقاي كيفيت عمومي بودن فضاهاي تجاري ارائه شده است.

As daily needs keep changing as a result of changes in life style; commercial spaces have changed in their patterns as well, resulting into the gradual formation of large centralized spaces, previously the small commercial spaces along streets, and this has been influenced by social and economic circumstances. This pattern alternation has been realized through a temporal-rational transition in developed countries, and is aimed at attracting more users in comparison with other forms of commercial spaces. The published literature has imposed much criticism on this sort of development specially in the last decade. Imitation of this pattern in Iran, has happened with a meaningful interval. The question here is that if these complexes are to be a substitute for the commercial street life, is this matter considered in their design and implementation? Can these complexes provide the publicness qualities that the traditional commercial street brought about? This research aims to address these issues and further investigate the role of such large-scale commercial complexes in providing newborn public spaces by investigating case studies in Mashhad. Considering the defined limitations, Armitage complex has been choisen as the case study and a descriptive method has been adopted to answer the research question. Following a theoretical review of relaed literature, a model has been developed to evaluate the level of publicness in large-scale commercial complexes based on using Expert Choice software and the fuzzy logic tool in MATLAB software. The components of this model include “context”, “activity”, “supportive facilities”, “socialness”, “image and identity”. Subsequent to evaluation and discussion on the case study, a number of recommendations on promoting the publicness quality of commercial spaces have been presented.