پيوند انديشه مرگ در فهلويات باباطاهر و كليات سعدي

« فهلويات » شورانگيز باباطاهر كه حالا بيش از هزار است و در ضمير روشن پارسي زبانان سينه به سينه نقل شده تا به ما رسيده، نمادي از انديشة بلند انساني و الهي است. تجلي تمام مفاهيم عرفاني از غم هجران، عشق، زهد، توكل، بلا و صبر گرفته تا رضا، مشاهده و مراقبه، وجد و سماع و البته مرگ و جاوداني در دوبيتي هاي اين عارف بزرگ همدان به چشم مي خورد. در اين ميان انديشة مرگ در فهلويات باباطاهر نمود پررنگي دارد. او مرگ را آخرين علاج دردهاي بي شمار انسان مي داند و از طرفي با يادآوريِ آن، مدام به غافلان و اهل دنيا دربارة عواقب دنياپرستي هشدار مي دهد. او نه همچون مولانا همواره مرگ را مي ستايد و نه چون خيام و هم داستانانش با نگاه نفرت به آن مي نگرد. باباطاهر نگاهي رئاليستي به پديدة مرگ دارد و به شرط فراهم آوردن توشه براي آخرت، آن را لذت بخش توصيف مي كند. گرچه اميد و بيم از نيستي و مرگِ ناشي از غم هجران نيز در دوبيتي هايش موج مي زند. شيخ اجل سعدي شيرازي در اين انديشه، همداستان باباطاهر است؛ اين دو نه زندگي را فداي مرگ كردند و نه مرگ را فداي زندگاني. اين مقاله به پيوند مرگ انديشي اين دو عارف و شاعر بزرگ زبان و ادب پارسي مي پردازد و رگه هاي پررنگ تشابه انديشة مرگ را در آثار افصح المتكلمين شيراز و رندِ بلندآوازة همدان بررسي مي كند.