بازنگري روش هاي پژوهش در ترويج، آموزش و توسعه كشاورزي: حركت به سوي روش شناسي تركيبي

Reconsideration of research methodologies in agricultural extension, education, and development: towards mixed methodology

تجربه تاريخي فرايند توسعه دركشورهاي توسعه يافته نشان داده است كه توسعه كشاورزي و روستايي ضرورتي بنيادي براي توسعه ملي است و بايستي در اولويت برنامه هاي توسعه قرار گيرد. درهمين راستا طي دهه هاي گذشته تلاش هاي زيادي در كشورهاي در حال توسعه براي شناخت كشاورزان و مناطق روستايي و بهبود وضعيت روستائيان از طريق روش شناسي تحقييق كمي و كيفي به منظور اتخاذ و اجراي راهبردهاي مختلف انجام شده است با اين حال اين تلاش ها چندان براي كاهش شرايط نابسامان روستائيان به خصوص فقراي روستايي موفق نبوده است پارادايم تحقيق كمي اولين روش شناسي تحقيق بود كه همراه فرضيات و اصول وابسته به هستي شناسي معرفت شناختي شناخت ارزش ها بديعي و روش شناسي مطرح شد و سپس با توجه به انتقادات وارده روش شناسي تحقيق كيفي مطرح شد كه آن هم خالي از اشكال نبود.بين محققان هنوز بحث هايي وجود دارد كه كدام يك گزينه مناسبي براي پژوهش است؟ اين پرسش مهم طي ساليان متمادي در روش شناسي تحقيق و بحث هاي ميان پژوهش گران علوم اجتماعي و روستايي مطرح بوده است. روزگاري پژوهشگران شورو شوق زيادي داشتند تا همانند علوم طبيعي روش شناسي هاي كمي رادر پژوهش هاي علوم اجتماعي و روستايي به كارگيرند ونتايج حاصل را براساس نظريه هاي موجود تبيين و تفسير نمايند. اين رويكرد موج اول روش شناسي و سرآغازي براي تكامل روش شناختي علوم اجتماعي در مفهوم فراگير آن بود سال ها طول كشيد تا پژوهشگران دريافتند روشهاي كمي براي بررسي تمام ابعاد پديده اجتماعي مناسب نمي باشند بنابراين در پاسخ به نارسايي هاي روش شناسي كمي در شناخت واقعيت هاي اجتماعي موج دوم روش شناسي پديده آمد. در موج دوم پژوهشگران با بكارگيري روش هاي تحقيق كيفي توجه خود را از لايه هاي بيروني واقعيت اجتماعي به لايه هاي دروني تر معطوف نمودند روش شناسان تركيب گرا وقت خود را بحث برسر برتري روش هاي كمي يا كيفي تلف ننمودند و بر آن شدند تا بدون تاكيد بر روشي خاص طرحي نورا براي تحقيقات ارايه نمايند و با تركيب روش هاي كمي و كيفي به شناخت عميق تري از پديده هاي پيچيده اجتماعي دست يابند اين مقاله تلاش نموده است با بررسي نقاط قوت و ضعف روش شناسي هاي كمي و كيفي ابعاد روش شناسي تركيب در پژوهش ها را جهت شناخت بيشتر پژوهشگران اجتماعي و روستايي را مورد بررسي قرار دهد.

Historical development trend in developed countries has shown that agricultural/rural development deserve authentic role in national development process and hence they should be taken account within developmental priorities. Along this path and over the past decades many efforts were preceded in developing states for diagnosis of farmers and rural areas and also, for improvement of their livelihoods through qualitative and quantitative research methodology towards adoption of different strategies. However, these endeavors were not fully useful in removal of rural disparities especially for the rural poor. Quantitative research paradigm is the first tool that accompanies by Ontological, Epistemological, Axiological, Rhetorical, and Methodological and then concerning the criticisms raised, qualitative method was introduced which also contained some inconsistencies. There are discussions among researchers on adoption of the best alternative for a research. This question has been blinking for years at scientific panels. Previously, researchers were enthusiastic to employ quantitative methodologies in socio-rural researches and interpret the outcomes based on existing hypothesis. This paradigm was assumed as the first wave of methodology and initiation of methodology completion in sociology. Years later, researchers perceived that quantitative methods are not capable to handle all aspects of social phenomena. Hence, in response to uncertainties of quantitative method in diagnosis of social realities, second wave came to existence. This wave, caused application of qualitative methods followed by researchers‟ emphasis on interior rather than exterior layer of social realities. Upon this basis, social science received wider flexibility, too. Concurrent to intensification of qualitative approaches in methodology, a wide divide was created between two groups of researchers. Quantitative researchers called others as non-logic, and qualitative researchers claimed that the formers are blind. Mutual interaction between the two groups led to emergence of the third wave of methodology which was in fact an integration of the previous groups. Integration- oriented researchers did not spoil their times on preference of foregoing methodologies and instead, focused on derivation of a new approach for research affairs through integration of quantitative and qualitative perspectives toward profound diagnosis of social realities. This article tries to highlight the weak and strength points of the aforesaid insights, and explore the dimensions of the new mixed approach in favor of better understanding of socio-rural phenomenon.