رابطه خلقيات ايراني و عدم پيشرفت كشور در نظريه انديشمندان ايراني

فهوم اعتلا و پیشرفت و تعالی از مفاهیم هم خانواده مفاهیمی همچون توسعه، رشد می­باشد و از آن نظر كه توسعه آن روی سكه تجدد است با تجدد هم پیوند دارد. مساله توسعه و پیشرفت چیزی حدود دو قرن است كه به صورت جدی در دستور كار ایرانیان قرار دارد و از مناظر مختلف فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و ... مد نظر بوده است؛ و در مدار آن تحلیل هائی حتی فلسفی صورت پذیرفته است. گر چه عمدتا از مباحث جامعه شناسی سیاسی ایران تلقی می گردد، همانگونه كه در ادبیات سیاسی كشورهائی نظیر ما مد نظر بوده است. صورت مساله ما این است كه چه شد دو حوزه تمدنی شرق (از جمله ایران) و غرب در عصر جدید كه با هم نقاط اشتراكی را حداقل در شكل گیری هم زمان فضای جدید و به تعبیری خیزشی نو داشتند یكی به لحاظ مادی دوره اعتلای خود را پیمود و در مقطعی از تاریخ از تپش باز ایستاد و دیگری عنان تكنولوژی و ساخت ابزارها و مصنوعات را در دست گرفت و با پیشرفت های محیرالعقول شرایط بهتری را برای اتباع خود فراهم ساخت؟ در این نوشتار علت ضعف و عقب ماندگی ایرانی را در حوزه فرهنگ جستجو می نمائیم و فرضیه ما این است كه مناسبات خلقی و روحی ایرانی در توسعه نایافتگی ایران دخالت مستقیم دارد. به همین دلیل برخی از اهم نظریات شرق شناسان و نویسندگان ایرانی را با نگاهی آسیب شناسانه در همین مقوله آورده­ایم.