ژئوشيمي و سنگ زايي سنگهاي آتشفشاني نئوژن جنوب غربي قم، (نيزار) : شاهدي بر متاسوماتيزم گوشته اي در ايران مركزي

سنگ هاي آتشفشاني جنوب غربي قم با سن ميوسن تا پليوسن در امتداد كمربند ماگمايي ايران مركزي رخنمون پيدا كرده اند. دو فاز آتشفشاني بازيك تا حدواسط (فاز يكم Ngv1) و حدواسط تا نزديك به اسيدي (فاز دوم Ngv2) مراحل اصلي فوران مي باشند.در فاز يكم فوران مواد آتشفشاني از نوع گدازه هاي آندزيت بازالتي تا آندزيتي و سنگهاي آذر آواري وابسته و در فاز دوم فوران سنگهاي آندزيتي تا نزديك به داسيتي با ساختار گنبدي ديده ميشوند. با توجه به داده هاي ژئوشيميايي، اين نمونه ها سرشت ماگمايي را به سمت سري كالك آلكالن نشان مي دهند. الگوهاي عناصر كمياب و نادر خاكي يك غني شدگي را در عناصر LREE نسبت به HREE تهي شدگي در Ta ،Nb و Ti و همينطور نسبت هاي بالاي Th/Yb و Th/Nb را در مقايسه با بازالت هاي پشته ميان اقيانوسي و بازالت هاي درون صفحه اي نشان مي دهند. تشكيل آمفيبول هاي نوع اول و دوم با تركيب پارگازيت هورنبلند و ادنيت هورنبلند را در نمونه هاي ولكانيكي به نسبت بازيك تا حدواسط منطقه دليجان را مي توان به فرآيند متاسوماتيزم گوشته اي مرتبط دانست. ژئوشيمي عناصر اصلي، كمياب و نادر خاكي اي آمفيبول ها با يك گوشته متاسوماتيزه كه تحت تاثير سيالات ناشي از زون فرورانش قرار گرفته است، انطباق دارد.بنابراين مي توان گفت كه آمفيبول هاي نوع اول با تركيب پارگازيت هورنبلند، از يك ماگماي با سرشت تولئيتي (و بصورت فازهاي نزديك به ليكيدوس فشار بالا) از يك منبع گوشته اي تهي شده با تركيب مورب نرمال كه تاثير سيالات و رسوبات حاصل از ورقه فرورانش قرار گرفته اند نشات گرفته اند.شواهد پترولوژيكي مطالعه حاضر مؤيد آن است كه ماگماي مادر سنگ هاي آتشفشاني راوه، با تركي ب كالك آلكالن، از يك منشا گوشته اي متاسوماتيزه، با تاثير سيالات و رسوبات حاصل از ورقه فرورانش، تشكيل يافته است. پس از برخورد صفحه عربي به بلوك ايران مركزي در نئوژن، حوضه هاي محلي كششي (apart-pull) در اوايل ميوسن تحت تاثير سيستم هاي گسله تراكششي تشكيل شده اند كه به مدد دايك هاي تغذيه كننده موجب فوران هاي آتشفشاني در منطقه تا اوايل پليوسن مي گردند.