بررسی تاثیر قارچ اندوفایت Piriformospora indica بر رشد و توسعه ریشه های گیاه (Zea mays L.) در حضور مواد نفتی

اندوفایت یك همزیستی گیاهی است كه در آن اغلب باكتری ها یا قارچ ها حداقل یك دوره از زندگی خود را بدون هیچ گونه نشانه ظاهری درون اندام گیاه زندگی می كنند. گیاهان دارای اندوفایت با ترشح تركیبات خاص سبب ایجاد تغییراتی در درون گیاه و نیز محیط ریزوسفری خود شده و به این صورت خود را نسبت به شرایط نامساعد سازگار می كنند. قارچ Piriformospora indica یكی از قارچ های اندوفایت است، كه با بسیاری از گیاهان، مانند ذرت (Zea mays L.) همزیستی برقرار می كند. از آنجایی كه كاهش و حذف آلاینده های نفتی در طی فرایند گیاه پالایی بیشتر توسط فرایندهای حاصل از حضور ریشه در خاك حاصل می شود و موفقیت و كارایی در گیاه پالایی خاك های آلوده به مواد نفتی بستگی زیادی به توانایی ریشه های گیاه، جهت استقرار و توسعه در مناطق آلوده دارد، هدف این مطالعه بررسی تاثیر حضور قارچ P.indica بر رشد و توسعه ریشه-های گیاه ذرت در حضور آلاینده های نفتی بود. با توجه به اینكه ریشه های گیاهان در یك محیط ناهمگن و متخلخل رشد می كنند، بررسی آنها كار دشواری می باشد و در حالت معمول مشاهده آن سبب به هم خوردگی خاك خواهد شد. بنابراین در این مطالعه بررسی رشد و توسعه ریشه با استفاده از جعبه پایش ریشه (Rhizotron) انجام شد. ریزوترون جعبه ای است از جنس پلكسی گلاس، پی وی سی یا چوب كه یك سمت آن شفاف بوده و برای مطالعه ریشه توسط عكس برداری با دوربین عكاسی مناسب یا رسم كردن ریشه روی ورق های استاتی شفاف استفاده می شود. در این مطالعه تاثیر حضور لایه ای به ضخامت 5/2 سانتی متر از خاك آلوده به مواد نفتی در مسیر ریشه گیاه ذرت بر رشد و توسعه ریشه مورد ارزیابی قرار گرفت. خاك مورد استفاده از اطراف پالایشگاه شهید هاشمی نژاد خانگیران (سرخس) برداشته شد و ارزیابی گیاه پالائی در گلخانه های پژوهشی دانشگاه صنعتی اصفهان انجام شد. نتایج نشان داد كه با استفاده از ریزوترون به خوبی می تواند رشد و توسعه ریشه های ذرت را در حضور مواد آلاینده مشاهده كرد. حضور مواد آلاینده در خاك سبب كاهش رشد و توسعه ریشه در خاك و نیز كاهش عملكرد اندام هوایی گیاه ذرت شد بود. این موضوع به گونه ای بود كه طول و عمق توسعه ریشه در حضور لایه آلوده به مواد نفتی كاهش یافته بود؛ اما حضور قارچ اندوفایت در گیاه ضمن افزایش رشد ریشه ها در خاك سبب افزایش ریشه های فرعی در مناطق آلوده به مواد نفتی نیز شده بود. حضور قارچ P. indica در گیاه سبب كاهش بیشتر كل مواد نفتی در ریزوسفر نسبت به گیاهان بدون قارچ شده بود.