بررسي تطبيقي وضعيت زنان در دولت هاي دو دهه اخير

زنان به رغم دارا بودن نيمي از جمعيت جهان و دارا بودن نقش مهم در جامعه به طور نسبي از جايگاه مطلوبي برخوردارنيستندو از اين جنبه كشورها داراي وضعيتهاي متفاوتي نسبت به يكديگر هستند..آخرين گزارش شاخص توسعه جنسيتي حكايت از آن دارد كه در سال 2007 استراليا(966 /0)رتبه نخست و نيجر(308 /0) رتبه آخر اين شاخص را داشته وشاخص ايران(770/ 0)بوده و درمجموع در بين 155 كشور رتبه 76 را داشته است(باستاني و همكارن،523:1394). حاشيه بودگي زنان در ديالكتيك ساختار و عامليت در جامعه بازتوليد شده است.و تغيير مسير جريان اين بازتوليد در سطوح مختلف نيازمند اقداماتي متناسب است و درسطح كلان معطوف به دولت خواهد بود. درايران در دوران پس از انقلاب اسلامي ،دولت هاي مختلف تلاش هايي هرچند ناكافي در حوزه هاي مختلف فرهنگي, اجتماعي, سياسي و اقتصادي در رابطه با زنان صورت داده اند.ومقاله حاضر در صدد آن است تا به بررسي وضعيت زنان در حوزه سياسي( مديريت مناصب دولتي) در حوزه اقتصادي ( اشتغال و بيكاري) در حوزه فرهنگي (آموزش و تحصيلات) و در حوزه اجتماعي(زنان سرپرست خانوار) از دولت هاي پنجم تا يازدهم جمهوري اسلامي ايران بپردازد. براي نيل به اين هدف از روش تحليل ثانويه استفاده و در نهايت نتايج ذيل حاصل گرديده است؛ در حوزه سياسي مشاركت سياسي زنان در سطح نخبگان طي 22 سال از 9.1 درصد به 17.4 درصد رسيده است. هرچند در سطوح پايه و مياني مديريت اين روند شكل صعودي داشته ولي عملا نقش زنان در سطوح بالاي مديريت و مناصب عالي ناچيز است. در حوزه اقتصادي وضعيت اشتغال زنان در دوره دوم دولت آقاي هاشمي رفسنجاني(1376-1372) و دردوره اول و دوم آقاي خاتمي (1384-1376) روند صعودي داشته اما پس از آن دردوره اول و دوم آقاي احمدي نژاد (1392-1384) و دولت آقاي روحاني (1394-1392)اين روند سير نزولي داشته است. بر اين اساس وضعيت اشتغال زنان در دهه هفتاد نسبتا بهتر از دهه هشتاد بوده است. وضعيت اشتغال مردان نيز در دولت هاي مختلف با حداقل نوسان همراه بوده اما وضعيت اشتغال زنان توام با نوسانات چشمگيري بوده است به طوريكه از دوره دوم آقاي خاتمي تا دوره آقاي روحاني گسست جنسيتي رو به افزايشي در عرصه اشتغال مشاهده مي شود. اين در حالي است كه هر چند در سطح ساختاري(سياستگزاري دولت ها) بر تفاوت جنسيتي تاكيد مي شود اما در سطح نگرشي زنان جامعه در جستجوي برابري جنسيتي اند. براين اساس روند صعودي گسست جنسيتي در عرصه اشتغال زنان در بطن خود گسست نگرشي و ساختاري را نيز نهفته داشنه است. سويه ديگر اشتغال, بيكاري است. وضعيت بيكاري زنان در مقايسه با مردان در دوره دوم آقاي هاشمي رفسنجاني كمترين فاصله و در دوره اول آقاي احمدي نژاد بيشترين فاصله را داشته است و به طور كلي روند بيكاري براي زنان و مردان بويژه از دهه 80 سير صعودي داشته است. در حوزه فرهنگي آمارهاي موجود از روند صعودي و هماهنگ تحصيلات زنان و مردان حكايت دارد. اما رشد اشتغال و تحصيلات زنان هماهنگ با يكديگر پيش نرفته اند و پيامد افزايش تحصيلات در يك دهه اخير, باعث افزايش مطالبه براي اشتغال و آمار بيكاري شده است. تحصيلات و اشتغال در دوره دوم آقاي خاتمي و دوره اول آقاي احمدي نژاد از وضعيت بهتري نسبت به دوره هاي قبل و بعد برخوردار بوده اند و پيش از اين دوره زماني اشتغال بر تحصيلات پيشي گرفته و از دوره دوم آقاي احمدي نژاد تادولت آقاي روحاني اين روند معكوس شده و تحصيلات بر اشتغال پيشي گرفته است. در حوزه اجتماعي درصد زنان خانوار از 7.5 درصد دولت اول آقاي هاشمي رفسنجاني به 12.9 درصد در دولت آقاي روحانيرسيده است و طي اين دوره زماني هويت زنان سرپرست خانوار دستخوش تحول شده است بطوريكه طي يك دهه اخير عمده زنان سر پرست خانوار را زنان هرگز ازدواج نكرده و بي همسر در اثر طلاق تشكيل داده اند.