بررسي جايگاه مدرسه ديوبندي هند در بسيج نيروهاي مردمي بلوچ برضد استعمار انگليس در1916ميلادي

تحت تاثير حضور بيگانگان در سرزمين هاي اسلامي و تأثيرات فراوان آنها بر جهان اسلام،دو جريان عمده در راستاي مبارزه قدرتهاي خارجي عليه اتحاد اسلامي به وجود آمد كه تقريبا تمام جهان اسلام را تحت الشعاع قرار دادند،يكي جريان وهابيت و ظهور محمد بن عبدالوهاب نجدي و دوم جرياني متعلق به شاه ولي الله خان دهلوي در هند است كه داعيه اصلي و بنيان هر دوي آنها بحث سلفي گري بود. تقريبا صد سال پس از درگذشت شاه ولي الله جريان اصلاحي وي تعارضاتي با جريان سلفي حجاز پيدا كرد.كه براي جلوگيري از ايجاد تنش با علماي حجاز،مولانا محمد قاسم نانوتوي مدرسه اي بسيار كوچك و جزئي به نام دارالعلوم ديوبند در سال 1284 ه.ق. درروستاي ديوبند تاسيس كرد.در بين سالهاي 1911 الي 1924 ميلادي مسلمانان هند كه به عنوان اقليتي بزرگ در وضعيتي دشوار ناشي از سياستهاي انگليس و هندوها گرفتار آمده بودند، براي مقابله با انگليسيها به اقداماتي از قبيل حمله مسلحانه و تاسيس مدارس ديني در سراسر هند و منطقه دست زدند.با اعلام شدن هند به عنوان دارالحرب و واجب شدن جهاد بر ضد بريتانيا و تاسيس مدارس در اقصي نقاط سرزمين هاي اسلامي من جمله ايران و افغانستان، علماي مذهبي تبليغات خود را متوجه مرزهاي شمالي و غربي هندوستان يعني بلوچستان و افغانستان كردند.فارغ التحصيلان اين مدارس از بارزترين چهره هاي علوم اسلامي شدند و در جنبش هاي ضداستكباري منطقه نقش مهمي را ايفا كردند.اكثر علماي ديني قبايل بلوچ نيز از شاگردان اساتيدمدارس ديوبندي يا همان رهبران مسلمان جنبش ضد انگليسي و اسلامي ديوبند، نظير مولانا محمودالحسن، مولانا عبيداله سندي، رشيداحمدكنگوزهي و حسين احمد مدني بودندكه پس از ورود اين علما به بلوچستان تحولات فكري و بنيادي در آغاز به صورت ايجاد مكتب و بعد از آن با توسعه بيشتر حوزه هاي علميه و ديني شروع شد.به اين صورت از جانب رهبران مذهبي مسلمانان منطقه اقدامات گسترده اي در جهت سازماندهي تبليغات جهادي و دعوت ازمردم براي مبارزه در راه اعتلاي دين اسلام و بر ضد انگليسي ها كه بقول ملاها كافر ناميده مي شدند، انجام گرديد.