مقاومت مرزنشينان سرحد بلوچستان در مقابل سياستهاي انگلستان در مرزهاي شرقي

با آغاز جنگ جهاني اول و پيشروي نيروهاي بريتانيا به سمت مرزهاي شرقي ايران در بلوچستان، دولت بريتانيا با هدف تهاجم نظامي به اين منطقه، طرح تجزيه ايران را در سر مي پرورانيد. انها بدون توجه به استقلال و تماميت ارضي كشور ايران، تجاوزات مكرري را به بهانه هاي مختلف چون قاچاق اسلحه و سركوب اغتشاشات منطقه اي به داخل قلمرو ايران انجام ميدادند. در شمال منطقه ي بلوچستان ، در محلي موسوم به سرحد ، قبايل اين منطقه براي ممانعت از اجراي چنين نقشه هايي ، به رهبري سرداراني چون جمعه خان اسماعيل زهي، خليل خان گمشادزهي و جيهندخان يار احمدزهي، متعرض نيروهاي انگليسي شدند و در مدت كوتاهي، اكثر قبايل و طوايف بلوچ در قيام اين سرداران برضد انگلستان به انان پيوستند و در چندين جنگ كوچك و بزرگي كه براي جلوگيري از تسلط متجاوزاين بر منطقه سرحد اتفاق افتاد، موفق شدند تلفات سنگيني برانها وارد كنند كه عمده ترين اين نبردها جنگ موسوم به نالك، جنگ گزك و جنگ گورستاني بود. قيام مردم سرحد بربخش شرقي بلوچستان كه به بلوچستان انگليسي موسوم شد، نيز تاثيرگذاشت و باعث قيام هايي عليه انگليسيها شد. مقاومت قبايل بلوچ در برابر اقتدار بريتانيا، علاوه بر بلوچستان غربي (ايران) و بلوچستان شرقي( انگليس و كلات) در مناطق بلوچ نشين افغانستان نيز تا سال هاي پاياني حضور استعمارگران در اين مناطق تداوم داشت و در بسياري از موارد قبايل بلوچ ايراني و افغانستاني با همكاري سرداراني چون رحيم خان رخشاني، از مناطق مرزي ترسيم شده توسط بريتانيا عبور كرده و حملات گسترده اي را عليه انها انجام مي دادند. اين مقاومتها، به خصوص در بلوچستان ايران موجب شد كه با پايان جنگ جهاني اول متجاوزين انگليسي براي هميشه از خاك منطقه خارج شوند.