نگاهي محيطي- جغرافيايي به دامنه هاي شمالي ايران به عنوان گذرگاهي باستاني اما مغفول در مطالعات باستان شناختي ايران، با تأكيد بر يافته هاي هزاره سوم ق.م

باستان شناسي و توجه به شكل و نوع زندگي و روابط جوامع باستان بدون توجه و دقت به ويژگي هاي محيطي و جغرافياي خاص منطقه مورد پژوهش و نيز تغييرات به وقوع پيوسته در چشم انداز طبيعي جامعه امكان پذير نيست و عدم توجه به اين ويژگي ها باعث ناقص شدن مطالعات و نيز اخذ نتايج اشتباه خواهد شد. از جمله مناطقي كه ويژگي هاي جغرافيايي تأثيري به سزا در روند مطالعات باستان-شناسي دارد، جلگه سبز شمال ايران و به اصطلاح دقيق تر محدوده ي محصور بين دامنه هاي شمالي البرز و سواحل جنوبي درياي مازندران است. اين محدوده كه امروزه سه استان شمالي كشور، يعني استان هاي گلستان، مازندران و گيلان را در بر مي گيرد تحت تأثير اين دو عارضه ي جغرافيايي يعني درياي مازندران در شمال و رشته كوه البرز در جنوب، شرايطي خاص را تجربه و براي ساكنان ايجاد كرده است. از سوي ديگر اين منطقه يكي از مسيرهاي باستاني است كه امكان اتصال شرق و غرب فلات ايران به يكديگر را ميسر مي سازد اما در روند مطالعات باستان شناسي ايران توجه چنداني به آن نشده است. اين عدم توجه تا حد زيادي متأثر از عدم كشف محوطه هاي باستاني در منطقه است كه اين مسأله، ناشي از عدم وجود سكونت در دوره هاي باستان نيست بلكه ناشي از كشف نشدن و يا حتي ميسر نبودن كشف محوطه هاي باستاني در برخي نقاط آن است. كشف نشدن محوطه هاي باستاني در بخش جلگه اي و به خصوص در بخش شرقي يعني محدوده ي استان هاي گلستان و شرق مازندران ناشي از تغيير سطح آب درياي مازندران و پس روي و پيش روي خط ساحلي در دوره هاي مختلف است. نتايج اين پژوهش نشان مي دهد كه در دوره ي مورد بحث اين مقاله كه ارتباطات فرامنطقه اي بسيار زياد بوده و محوطه هايي نيز در شمال ايران كشف شده اند كه احتمالاً له عنوان مراكزي مهم در مبادلات منطقه اي و فرامنطقه اي نقش داشته اند، ناشي از مدفون شدن تعدادي از اين محوطه ها در زمان پيش آمدگي آب درياي مازندران است نه عدم وجود اين محوطه ها.