بررسي ويژگي هاي تاريخي، فني و كاربردي معماري صخره اي غار كوگان پلدختر لرستان

لرستان در قلب زاگرس و در حد فاصل فلات مركزي و منطقه جنوب غرب ايران، اسرار ناگفته بي شماري را از گذشته اين سرزمين در دل خويش نهفته دارد و بي جهت نيست كه برخي از پژوهشگران از آن به عنوان بهشت باستانشناسان ياد كرده اند. يكي از موضوعاتي كه تاكنون مورد توجه و پژوهش چنداني قرار نگرفته معماري صخره اي يا سازه هاي دستكند اين منطقه است. در اين مقاله يكي از آثار گرانسنگ اين خطه به نام غار كوگان مورد كنكاش قرار گرفته است. غار كوگان به لحاظ وجود معماري صخرهاي و منظر طبيعي از زيباترين غارهاي شهرستان پلدختر و گونه اي منحر به فرد از معماري دستكند به شمار مي آيد كه اين ويژگي آن را به يكي از شگفت انگيزترين غارهاي منطقه تبديل نموده است. مطالعه ويژگي هاي تاريخي، طبيعي و معماري صخره اي غار كوگان بر اساس بررسي هاي ميداني، از اهداف اين پژوهش بوده است كه در اين راستا يافته ها مستند نگاري شده و داده ها، مورد مطالعه و سپس تجزيه و تحليل قرار گرفته است. نتايج حاصل از اين پژوهش نشان مي دهد كه انتخاب موقعيت مكاني اين غار با اهداف خاصي صورت گرفته است به گونه اي كه دسترسي به فضاهاي داخلي غار با صعود از ارتفاع دامنه كوهي شيب دار و پر پيچ و خم امكان پذيراست و از جهت ديگر اين غار علاوه بر وجود معماري صخره اي داراي سازه هاي مصنوع بشري نيز مي باشد كه به صورت قلعه اي در رأس كوه و در فضاهاي داخلي، كه عمدتاً داراي پوشش سقف تخت دستكند مي باشند، مجدداً با استفاده از سنگ لاشه و قلوه سنگ همراه با ملاط گچ، به احداث ديوارها و پوشش سقف هاي منحني شكل به صورت طاق آهنگ اقدام شده كه مورد شناخت و بررسي قرار گرفته است. بر اساس سفال هايي كه در قسمت خارجي غار به صورت پراكنده به دست آمده است استفاده از غار را در دوره اشكاني تا دوره ايلخاني محرز مي سازد اما بنا بر ساختار معماري غار، مخصوصا سقف مسطح آن، مي توان آن را با دوره هاي ماد و هخامنشي منطبق دانست. كه در دوره هاي بعد احتمالا ساساني براي جلوگيري از ريزش قطرات آب از سقف با سنگ و گچ با پوشش مازه دار اصلاح شده است.