ارزيابي اثر تراكم و كارنده ها بر عملكرد و وزن هزاردانه در گندم نان رقم رزين در منطقه تركمنچاي

گندم به دليل دارا بودن ويژگي هاي ژنتيكي متفاوت، انعطاف پذيري فنوتيپ ها و ژنوتيپ ها و داشتن ارقام مختلف، تقريباً در تمام دنيا كشت مي گردد. گندم بين 30 تا 60 درجه ي عرض شمالي و 25 تا 40 درجه ي عرض جنوبي قابل كشت است، همچنين تا ارتفاع 3500-3000 متري از سطح دريا و در تبت تا ارتفاع 4570 متري كشت مي شود. به طور كلي هواي سرد و مرطوب در طول دوره ي رشد و هواي گرم و خشك در طول دوره ي تشكيل دانه بهترين شرايط براي رشد گندم است. اهميت اقتصادي گندم چه از نظر قابليت كشت و كار و چه از نظر تغذيه در دنيا بيش از ساير محصولات كشاورزي مي باشد و حتي در مناطقي كه به علت متغير بودن شرايط اقليمي و يا خشكي محيط امكان توليد گياهي نباشد، مي توان گندم را توليد نمود. اين پژوهش به منظور بررسي اثر كارنده هاي مختلف و تراكم مختلف بذر بر عملكرد و اجزاي عملكرد گندم رقم زرين، در سال زراعي 90-1389 در مزرعه ي آموزشي-ترويجي در منطقه ي تركمن چاي انجام شد. آزمايش با استفاده از طرح آماري كرت هاي خرد شده در قالب بلوك هاي كاملاً تصادفي در سه تكرار اجرا شد. چهار سيستم كارنده (رفرم، همداني، خطي كار فاروئر غلطكي و خطي كار فاروئر بدون غلطكي) در كرت هاي اصلي و پنج سطح ميزان بذر مصرفي (200 بذر در متر مربع يا 80 كيلوگرم در هكتار، 275 بذر در مترمربع يا 110 كيلوگرم در هكتار،350 بذر در مترمربع يا 140 كيلوگرم در هكتار، 425 بذر در مترمربع يا 170 كيلوگرم در هكتار،500 بذر در مترمربع يا 200 كيلوگرم در هكتار) در كرت هاي فرعي قرار داده شد. نتايج نشان داد كه اثر كارنده هاي مختلف و تراكم بوته بر عملكرد دانه در سطح احتمال 1% معني دار است و سيستم كاشت فاروئر غلطكي با تراكم 350 بذر در مترمربع، بيشترين ميانگين عملكرد دانه با مقدار 40/ 8881 كيلوگرم در هكتار و در خطي كار همداني با ميزان بذر مصرفي 200 كيلوگرم در هكتار (500 بذر در متر مربع) عملكرد دانه با مقدار 77/ 5301 كيلوگرم در هكتار بدست آمد. بيشترين عملكرد بيولوژيك به مقدار 20145.99 كيلوگرم در هكتار در تيمار استفاده از كارنده فاروئر غلطكي به همراه تراكم بذر 350 بوته در مترمربع توليد شده است و نيز كمترين بيوماس توليدي مربوط به اثر متقابل فاروئر بدون غلطك در تراكم بذر 500 بوته در مترمربع 14992.51 كيلوگرم در هكتار بود. به نظر مي رسد پايين بودن عملكرد بيولوژيك در تراكم 500 بوته نسبت به 200 بوته در مترمربع مربوط به ورس رقم زرين در تراكم 500 بوده است. اثر تراكم بذر بر شاخص برداشت در سطح احتمال 5 درصد معني دار مي باشد اما اثر كارنده هاي مختلف و نيز اثر متقابل اين دو فاكتور معني دار نبود. بيشترين و كمترين شاخص برداشت به ميزان 11/45 درصد در تراكم 350 بوته در مترمربع(140 كيلوگرم بذر در هكتار) بدست آمد. كمترين شاخص برداشت نيز به ميزان 2/ 36 درصد در تراكم 500 بوته در مترمربع(200 كيلوگرم بذر در هكتار) بدست آمد. در استفاده از كارنده هاي مختلف و ميزان بذر مصرفي متفاوت تعداد سنبله در واحد سطح و تعداد دانه در واحد سطح و شاخص برداشت دانه با عملكرد دانه همبستگي مثبت دارد به طوري كه روند افزايشي و كاهشي اين دو اجزاء عملكرد ارتباط مستقيم با عملكرد كل دانه دارد و همچنين عملكرد بيولوژيك ارتباط مستقيم با عملكرد دانه دارد. وزن هزار دانه معمولاً با افزايش تراكم (تراكم هاي بالا) كاهش يافته ولي داراي روند خاصي نمي باشد.