اثرات فاكتورهاي خاكسازي بر تكامل رسوبات آبرفتي رودخانه هاي مهم استان خوزستان

Effects of soil forming factors on development of the major rivers’ alluvials of Khuzestan

هدف از اين مطالعه، بررسي تكوين و تكامل خاك هاي آبرفتي استان خوزستان در ارتباط با افق هاي مشخصه است. بدين منظور بر اساس نقشه هاي توپوگرافي، عكس هاي هوايي و بازديد صحرايي از منطقه، خاكفرد هايي در امتداد رودخانه هاي كرخه، زهره و كارون انتخاب و حفر شدند. پروفيل ها تشريح شده و شاخص هاي مختلف فيزيكوشيميايي اندازه گيري شدند. مطالعات نشان داد كه رسوبات بخش هاي جنوبي رودخانه كرخه با سطح بالاي آب زيرزميني و ارتفاع كم و به واسطه دما و تبخير زياد، داراي افق ساليك (راسته اريدي سول) هستند اما در بخش هاي شمالي منطقه با احداث زه كش و آبياري متوالي در بخشي از سال، شوري كاهش و كشت و كار انجام شده است به طوري كه افق كمبيك در اثر گلي شديد (راسته اينسپتي سول) پديد آمده است. تجمع املاح و گچ در آبرفت ها و فلات هاي رودخانه زهره كمتر از كرخه بود. عمده تكامل خاك هاي رودخانه زهره منجر به تشكيل اريدي سول ها در اثر تشكيل افق هاي ساليك و جيبسيك مي باشد. افق هاي ساليك، كمبيك، گاهاً جيبسيك و احيايي افق هاي غالب رسوبات شرقي و غربي رودخانه كارون است اما در بخشي از رسوبات رودخانه كارون، به واسطه زه كشي طبيعي رودخانه و كشت و كار مداوم در اعصار گذشته، شاهد تشكيل افق كلسيك (اينسپتي سول) نيز هستيم

This study was conducted for comprisen of soil genesis and development in association with diagnostic horizons in the Khuzestan alluvials’ Rivers. For this purpose, profils were selected and dug along the Karkheh, Zohreh and Karun river according to topography maps, aerial photos and field studies. Profils was described and measured physicochemical analysises. The result showed that southern alluvials of Karkheh have Salic horizon (Aridisols) because they have high groundwater level, low height and extreme temperature and evaporation. But in northern alluvial reduced soil salinity and cultivated by drainage and successive irrigation in part of the year. So that Gleic Cambic horizon was formed (Inceptisols). Salt and gypsum accumulation was less in Zohreh’s alluvials and plateaus. Main development of Zohreh’s soils led to Salic and Gypsic horizons formation (Aridisols). Major horizons in Karun’s western and eastern alluvial were Salic, Cambic, Gypsic and Gley. But there were Calsic horizon (Inceptisols) in some of Karun’s alluvials by river natural drainage and successive cultivations in the past centuries.